Հայաստանում իշխանությունը բոլշևիկներին հանձնելու ՀՅԴ Բյուրոյի որոշումը. 1920թ նոյեմբերի 30
Դրօն ամէն տեսակի դիմադրութիւն անկարելի եւ աւելորդ կը նկատէր [բոլշեւիկներուն դէմ]: Այդ ուղղութեամբ կարգադրութիւններ ըրած էր վերջին վայրկեանին: Սեպուհը նոյեմբեր 30ին իր գունդերը կը ձգէր Ելենովկայի [այսօր Սևան քաղաքը – ԱՆԻ] շրջանին մէջ, եւ շարք մը ընկերներու հետ կ’անցնէր Աբարան, անկէ ալ Լօռիի վրայով՝ Վրաստան:
Այսպիսով լուրջ յոյս դնել որեւէ դիմադրութեան վրայ՝ անկարելի էր, մանաւանդ որ զինուորական նախարար Դրօն այդ դիմադրութիւնը կը գտնէր անկարելի եւ աւելորդ:
[ՀՅԴ խորհրդարանական] ֆրակիցիայի նիստին, բացի 3-4 պատգամաւորներէն, բոլոր ժողովականները կանգնած էին այն տեսակէտին վրայ, որ իշխանութիւնը պէտք է խաղաղ կերպով յանձնուի բոլշեւիկներուն, որովհետեւ մօտալուտ ֆիզիքական վտանգը կը ստիպէր հայ ժողովուրդին եւ ղեկավարներուն դարձեալ ապաւինիլ ռուսերուն: Երկար տարիներու բնազդական քաղաքականութեան շարունակութիւնն էր, որ ի յայտ կու գար, հակառակ այն մտայնութեան, որ ունէինք մայիսեան դէպքերուն ատեն: Հայ մտաւորականութիւնն ու աշխատաւորութիւնը, այդ ատեն, գործնական քայերով ցոյց տուած էին իրենց ուժը բոլշեւիկեան տարրերուն, ի պաշտպանութիւն Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան եւ ժողովրդի ազատութեան:
Փոքրամասնութիւնը, կամ աւելի ճիշդ չորս պատգամաւորները դէմ էին առանց կռուի զիջելու իշխանութիւնը: Անոնք կը պնդէին, թէ հաշտութեան լեզու մը գտած ենք թուրքերու հետ, ուստի հարկաւոր է պահպանել բարեկամութիւնը եւ մեր վերջին ուժերով դիմադրել բոլշեւիկեան հոսանքին, որովհետեւ այս վերջինները ոչ միայն Թուրքիոյ դէմ պիտի չկռուին, հայ ժողովուրդը դուրս հանելու համար ներկայ կործանումէն, այլ ներսէն պիտի ստեղծեն նոր հակամարտութիւններ եւ անցանկալի ցնցումներ, որոնք վերջնական քայքայման պիտի տանէին երկիրը:
Ֆրակցիայի բացարձակ մեծամասնութիւնը, սակայն, կանգնեցաւ կառավարութեան տեսակէտին վրայ եւ որոշւեցաւ իշխանութիւնը զիջիլ բոլշեւիկներուն:
Հ. Յ. Դ. Բիւրոն նոյնպէս յանգած էր նոյն եզրակացութեան, տալով, հետեւյալ որոշումը. «Երկու հակառակորդ կողմերու ճնշումէն հարկադրուած՝ Բիւրոն Հայաստանէն կը հեռանայ, թողնելով իր ներկայացուցիչը եւ կը հրահանգէ ընկերներուն, իրենց տեղական պայմաններուն համաձայն գործել եւ գաղտնի պահպանել կուսակցութեան գոյութիւնը. իսկ ընկերներուն չ’արգիլեր մտնել նոր իշխանութեան մէջ եւ աշխատիլ երկրի տնտեսական ու կուլտուրական զարգացման համար»:
aniarc.am
Նմանատիպ Լուրեր
Հայությունը՝ Երիտթուրքերի ցույցերում
1908 թվականի Երիտթուրքական հեղափոխության օրերին արևմտահայությունը մասնակցում էր բազմահազարանոց ցույցերին «ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն» կարգախոսներով:
1919-1920 թթ. Բաթում-Երևան «Կյանքի երկաթգիծը»
«Ազատության պաշտպան» զրահագնացքի բրիտանական զինվորական անձնակազմը, Երևան, 1920 թ.
Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում է Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը
Եվրոպական մեծ տերությունները և Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում են Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը։ ԱՄՆ-ի ու Թուրքիայի հարաբերություններում կային որոշակի կնճիռներ։ Այդ համատեքստում 2021-ին ԱՄՆ-ն ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը, թեև գործնականում մեծ հաշվով դա ոչինչ չի տալիս Հայկական հարցին։
Հայ-ադրբեջանական կոնֆերանս․ Բաքու, 1919-ի դեկտեմբերի 14
Ադրբեջանի կողմից հայ-ադրբեջանական կոնֆերանսին կմասնակցեն Ֆաթալի Խան Խոյսկին, Մամեդ Հասան Հաջինսկին և Մամեդ Ռզա Վեքիլովը։
Հայերը, Թուրքիան, Ռուսաստանը եւ Արեւմուտքը. հայացք 1891 թվականից
Ներկայացնում ենք 1891 թվականի ապրիլին ամերիկյան The Atlantic Monthly ամսագրում հրապարակված Սեմյուել Գրին Ուիլեր Բենջամինի The Armenians and the Porte հոդվածի հայերեն թարգմանությունը:
Ալեքսանդր Սոլժենիցինի նոբելյան պատմությունը
Խորհրդային Միությունում Սոլժենիցինին Նոբելյան մրցանակ շնորհելը ռումբի պայթյունի էֆեկտ ունեցավ։ Շատերն անկեղծորեն ուրախացան ռուս վառ և ազնիվ գրողի համաշխարհային ճանաչման համար: Սակայն իշխանությունները և պաշտոնական գրական հանրությունը թշնամաբար են ընդունել Շվեդիայի ակադեմիայի որոշումը։ ԽՄԿԿ Կենտկոմը Նոբելյան մրցանակակրին վարկաբեկելու մի ամբողջ ծրագիր էր մշակել։