Ի՞նչ է անելու Իրանը, եթե Ադրբեջանը միջանցք զավթելու պատերազմ սկսի Հայաստանի դեմ
Ոչ պաշտոնական, փակ քննարկումներում Իրանը ուղղակի հայտարարում է, որ եթե Ադրբեջանը Հայաստանի դեմ հարձակում սկսի միջանցք զավթելու նպատակով, ապա իրանական զինուժը առանց որևէ մեկին հարցնելու և թույլտվության անցնելու է Արաքսը և պատերազմ սկսելու ներխուժող զորքերի դեմ՝ պաշտպանելու Իրանի կենսական շահերը:
Արցախում Հայաստանի անկարողության, Ռուսաստանի լռելյան համաձայնության և Արևմուտքի անտարբեր հայացքի ներքո իրականացված էթնիկ զտումն ու ավելի քան 100 հազար մարդու բռնի տեղահանությունը ժամանակավորապես երկրորդական պլան է մղել «Զանգեզուրի միջանցքի» թեման, որն սպառնալի կերպով առաջ էր տանում Ադրբեջանը՝ այդ հարցում ունենալով համախոհ Ռուսաստանի ու Թուրքիայի աջակցությունը:
Դա չի նշանակում, սակայն, որ Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ Բաքու-Մոսկվա-Անկարա վտանգն ու տարածքային նկրտումը վերացվել է: Գուցե այն անորոշ ժամանակով հետաձգվում է, սակայն Արաքս գետի երկայնքով անխափան ճանապարհ ստանալու ռուս-թուրք-ադրբեջանական ծրագրերը ուժի մեջ են: Ռուսաստանի համար կենսական նշանակություն ունի անխափան ճանապարհ/միջանցքի վերահսկողությունը, որպեսզի այն որևէ կերպ չանցնի երրորդ պետության:
Երևանից բացի, որ ամենաշահագրգռվածն է, Հայաստան-Իրան ընդհանուր սահմանի հարցում մտահոգություններ ունեն Թեհրանը, Եվրոպական Միությունը և Վաշինգտոնը՝ ամեն մեկն ունենալով իր յուրահատուկ շահերը:
Իրանի Զինված ուժերի Գլխավոր շտաբի պետ Մոհամեդ Բաղերին հայտարարել է, որ Թեհրանը պատրաստ է դիտորդներ ուղարկել Հայաստանի ու Ադրբեջանի սահման:
Հրապարակավ նման պատրաստակամություն Իրանը հայտնում է առաջին անգամ, մինչդեռ բանակցություններում և փակ քննարկումներում Թեհրանը ցանկություն է հայտնում Սյունիքում զինված ուժեր տեղակայել՝ պաշտպանելու հայ-իրանական սահմանը ռուս-թուրք-ադրբեջանական ոտնձգություններից:
Մասնավորապես, դեռ մեկ տարի առաջ Իրանի նախագահը նման առաջարկ արել է Նյու Յորքում Հայաստանի ղեկավարությանը: Նույն ժամանակահատվածում Իրանը շատ արագ Կապանում բացեց հյուպատոսություն:
Երևանը, այլ մտահոգություններ հաշվի առնելով, կողմ չէ իրանական ռազմական ներկայությանը Սյունքիում, սակայն դա չի նշանակում, որ նման բան պետք է բացառել: Ավելին, ոչ պաշտոնական, փակ քննարկումներում Իրանը ուղղակի հայտարարում է, որ եթե Ադրբեջանը Հայաստանի դեմ հարձակում սկսի միջանցք զավթելու նպատակով, ապա իրանական զինուժը առանց որևէ մեկին հարցնելու և թույլտվության անցնելու է Արաքսը և պատերազմ սկսելու ներխուժող զորքերի դեմ՝ պաշտպանելու Իրանի կենսական շահերը:
Թեհրանի համար Իրան-Հայաստան բարեկամական սահմանը կարմիր գիծ է: Ավելին, իրանցիներին արդեն իսկ նյարդայնացնում է բարեկամական այդ սահմանի երկայնքով ռուս սահմանապահների ներկայությունը:
Արցախը կորցնելուց և արցախահայության բռնի տեղահանությունը վերապրելուց հետո Հայաստանը իր տարածքային ամբողջականությունը պահպանելու հարցում պետք է ամրացնի իր կապերը և ռազմաքաղաքական նոր բովանդակություն տա այն պետությունների հետ հարաբերություներին, որոնց շահերից չի բխում Արաքսի երկայնքով միջանցքի գոյությունը:
Մենք չպետք է հերթական անգամ սխալվենք և անվտանգության հարցում հույս դնենք երրորդ պետությունների կամ կազմակերպությունների վրա, ինչպես եղավ Արցախի դեպքում: Նույնը վերաբերում է հայ-իրանական սահմանին: Այստեղ Հայաստանի շահերը համընկնում են առաջին հերթին Իրանի, ինչպես նաև՝ Եվրոպական Միության և ԱՄՆ-ի հետ, բայց կրկին, Հայաստանի տարածքային ամբողջականության և ինքնիշխանության պահպանման խնդիրը Հայկական բանակի և դիվանագիտության վրա պետք է լինի խարսխված:
Եւ ամենակարևորը՝ երկկողմ մակարդակում պետք է լրացուցիչ աշխատանք տանել Ռուսաստանի հետ: Մոսկվային անտեսելը, որքան էլ վերջինս համերաշխ է Ալիևի և Էրդողանի հետ, ամենամեծ վտանգն է Հայաստանի անկախության և ինքնիշխանության համար:
Թաթուլ Հակոբյան
ԱՆԻ կենտրոն, 5 հոկտեմբեր, 2023 թ.
Աղբյուր՝ aniarc.am
Նմանատիպ Լուրեր
Ռուսաստանի դիրքորոշման լույսն ու ստվերը. եվրադիտորդների երկակի նշանակությունը
Ռուսաստանի դիրքորոշումն այդ առնչությամբ հայտնի է, այն առաքելության տեղակայումից ի վեր բարձրաձայնվել է մի քանի անգամ: Սակայն արդյո՞ք արժե վստահաբար պնդել, որ այն, ինչ բարձրաձայնվում է, արտացոլում է ամբողջական եւ խորքային մոտեցումը: Թե՞ «ժանրի կանոնի» համաձայն դժգոհելով այդ տեղակայումից, իրական քաղաքականության խորքային ռեժիմում Ռուսաստանը այդքան էլ դեմ չէ, որ Եվրամիությունն այդ կերպ հայտնվի Ադրբեջանին զսպելու հարցում պատասխանատվության տակ, ինչը Մոսկվան կարող է դիտարկել Կովկասում իր հանդեպ երկրորդ ճակատի հրահրման կանխարգելիչ գործոն:
Պուտինի ակնարկը եւ Բլինքենի զանգը
Հայտնի է դարձել, որ կայացել է պետքարտուղար Բլինքենի եւ Թուրքիայի արտգործնախարար Ֆիդանի հեռախոսազրույցը: Ֆիդանը, ինչպես թուրքական լրատվամիջոցներն են փոխանցում, Բլինքենին առաջարկել է օգտագործել Իսրայելի նկատմամբ ազդեցությունը, հասնել կրակի դադարեցման, որից հետո Իսրայելը պետք է նստի բանակցությունների սեղանի շուրջ «երկու պետություն սկզբունքով հարցը կարգավորելու համար»:
Ինչո՞ւ էր Թուրքիայի արտգործնախարարը մեկնել Բաքու»
Ինչպե՞ս է Թուրքիան պատկերացնում հայ-ադրբեջանական, հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը:
Արևմուտքը հայտարարում է, որ Եվրոպայի սահմաններն ավարտվում են Հայաստանում․ միջազգայնագետ
Եթե մինչև վերջերս ժողովրդավարությունը և Եվրոպան ավարտվում էին Վրաստանում, ապա հիմա, Վրաստանին թեկնածուի կարգավիճակ շնորհելով, Արևմուտքը հայտարարում է, որ Եվրոպան ավարտվում է Հայաստանում։
Հնդկաստանը խառնում է Քաշմիրի կոնֆլիկտի խաղաքարտերը. ի՞նչ է պետք իմանալ
Քաշմիրի հակամարտության հիմնական կետերի համառոտ ակնարկը:
Կանադայի հայտարարությունը չպետք է անարձագանք թողել. Շահան Գանտահարյան
Կանադան ողջունում է երկու ադրբեջանցի և 32 հայ զինծառայողների ազատ արձակումը և դրական է գնահատում այն աջակցությունը, որ երկրները ցուցաբերել են միմյանց նկատմամբ միջազգային ատյաններում։
