Կողբը (Դարաքենդ-Փարչենիս) Երևանի խանության օրոք
Երևանի խանության օրոք Կողբի (Դարաքենդ-Փարչենիս) մահալը, որը տարածվում էր այսօրվա Թուրքիայի մաս կազմող Իգդիրի տարածքի հյուսիսային հատվածի և Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի մարզի Արաքսին մերձակա հողերի վրա, ուներ 55 բնակավայր՝ բոլորն էլ բնակեցված մահմեդականներով, բացառությամբ մահալի կենտրոն Կողբի (այսօր՝ Թուզլուջա), որտեղ բնակվում էին բացառապես հայեր՝ 1.118 հոգի կամ 173 ընտանիք: Մեկ հայ ընտանիք կամ հինգ հոգի էր բնակվում Ակերակ գյուղում:
Երևանի խանության օրոք Կողբի (Դարաքենդ-Փարչենիս) մահալը, որը տարածվում էր այսօրվա Թուրքիայի մաս կազմող Իգդիրի տարածքի հյուսիսային հատվածի և Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի մարզի Արաքսին մերձակա հողերի վրա, ուներ 55 բնակավայր՝ բոլորն էլ բնակեցված մահմեդականներով, բացառությամբ մահալի կենտրոն Կողբի (այսօր՝ Թուզլուջա), որտեղ բնակվում էին բացառապես հայեր՝ 1.118 հոգի կամ 173 ընտանիք: Մեկ հայ ընտանիք կամ հինգ հոգի էր բնակվում Ակերակ գյուղում:
Ուշագրավ է, որ երբ 1828-ին ռուսները Երևանի խանության և Նախիջևանի խանության տարածքների վրա ստեղծեցին Հայկական մարզը, Կողբում չբնակեցրին և ոչ մի հայի Պարսկաստանից կամ Օսմանյան կայսրության շրջաններից:
Երևանի խանությունը, որ շուրջ 200 տարի Պարսկաստանի մաս էր կազմում, 1828-ին՝ ռուս-պարսկական երկրորդ պատերազմի արդյունքում անցավ Ռոմանովների Ռուսաստանին: Խանության տարածքի մաս էին կազմում այսօրվա Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի, Արմավիրի, Արարատի, Կոտայքի և Գեղարքունիքի մարզերը, ինչպես նաև այսօրվա Նախիջևանին պատկանող Շարուրի հատվածը, և այսօրվա Թուրքիայի մաս կազմող Իգդիրի շրջանը:
Կողբի շրջանում բնակչության ընդհանուր թիվը, համաձայն ռուս պատմաբան Իվան Շոպենի «Камеральное описание Армянской области» աշխատության, կազմում էր 4.387 հոգի, որից հայեր՝ 1.123, մահմեդականներ՝ 3.264 մարդ: Մահմեդականներ էին պարսիկները, քրդերը, կովկասյան թաթարները (ադրբեջանցիներ) և թյուրքալեզու տարբեր ցեղեր:
Երևանի խանությունը բաժանված էր 15 վարչական շրջանների: Ըստ հերթականության՝ դրանցից 7-րդը Կողբի (Դարաքենդ-Փարչենիս) մահալն (շրջան) էր:
Երևանի վերջին խանը Հոսեյն Ղոլի Խան Ղաջարն էր, որ կառավարեց երկու տասնամյակ` 1807-1827 թվականներին:
Լուսանկարում՝ Կողբը (այսօր՝ Թուզլուջա)
Աղբյուր՝ aniarc.am
Նմանատիպ Լուրեր
Հայությունը՝ Երիտթուրքերի ցույցերում
1908 թվականի Երիտթուրքական հեղափոխության օրերին արևմտահայությունը մասնակցում էր բազմահազարանոց ցույցերին «ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն» կարգախոսներով:
1919-1920 թթ. Բաթում-Երևան «Կյանքի երկաթգիծը»
«Ազատության պաշտպան» զրահագնացքի բրիտանական զինվորական անձնակազմը, Երևան, 1920 թ.
Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում է Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը
Եվրոպական մեծ տերությունները և Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում են Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը։ ԱՄՆ-ի ու Թուրքիայի հարաբերություններում կային որոշակի կնճիռներ։ Այդ համատեքստում 2021-ին ԱՄՆ-ն ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը, թեև գործնականում մեծ հաշվով դա ոչինչ չի տալիս Հայկական հարցին։
Հայ-ադրբեջանական կոնֆերանս․ Բաքու, 1919-ի դեկտեմբերի 14
Ադրբեջանի կողմից հայ-ադրբեջանական կոնֆերանսին կմասնակցեն Ֆաթալի Խան Խոյսկին, Մամեդ Հասան Հաջինսկին և Մամեդ Ռզա Վեքիլովը։
Հայերը, Թուրքիան, Ռուսաստանը եւ Արեւմուտքը. հայացք 1891 թվականից
Ներկայացնում ենք 1891 թվականի ապրիլին ամերիկյան The Atlantic Monthly ամսագրում հրապարակված Սեմյուել Գրին Ուիլեր Բենջամինի The Armenians and the Porte հոդվածի հայերեն թարգմանությունը:
Ալեքսանդր Սոլժենիցինի նոբելյան պատմությունը
Խորհրդային Միությունում Սոլժենիցինին Նոբելյան մրցանակ շնորհելը ռումբի պայթյունի էֆեկտ ունեցավ։ Շատերն անկեղծորեն ուրախացան ռուս վառ և ազնիվ գրողի համաշխարհային ճանաչման համար: Սակայն իշխանությունները և պաշտոնական գրական հանրությունը թշնամաբար են ընդունել Շվեդիայի ակադեմիայի որոշումը։ ԽՄԿԿ Կենտկոմը Նոբելյան մրցանակակրին վարկաբեկելու մի ամբողջ ծրագիր էր մշակել։
