1990 թվականի այս օրը՝ օգոստոսի 4-ին, Գերագույն խորհրդի պատգամավոր, Հայոց համազգային շարժում կուսակցության առաջնորդներից Լևոն Տեր–Պետրոսյանը ընտրվեց Խորհրդային Հայաստանի խորհրդարանի նախագահ:

 

Այսպիսով, 70 տարի իշխանության ղեկին մնալուց հետո Հայկոմկուսը պարտություն կրեց սահմանադրական՝ ընտրությունների ճանապարհով: Տեր-Պետրոսյանի հետ Գերագույն խորհրդի նախագահի աթոռին հավակնում էր Կոմկուսի կենտկոմի առաջին քարտուղար Վլադիմիր Մովսիսյանը:

 

Օգոստոսի 3-ին փակ, գաղտնի քվեարկության առաջին փուլում Վլադիմիր Մովսիսյանը ստացավ 93, Իսկ Տեր-Պետրոսյանը` 110 ձայն: Երկրորդ փուլում Մովսիսյանը ստացավ 83, Տեր-Պետրոսյանը` 124 ձայն:

 

Օգոստոսի 4-ին կազմվեց թեկնածուների նոր ցուցակ` Տեր-Պետրոսյան, Մովսիսյան, Պարույր Հայրիկյան, Հրաչիկ Սիմոնյան, Վազգեն Մանուկյան, Ռաֆայել Ղազարյան: Ինքնաբացարկ հայտարարեցին Սիմոնյանը, Մանուկյանը և Ղազարյանը: Հայրիկյանը ստացավ 8 քվե, Մովսիսյանը` 81, Տեր-Պետրոսյանը` 123:

 

Երկրորդ փուլում Մովսիսյանը ստացավ 76, Տեր-Պետրոսյանը` 140 քվե։ Տեր-Պետրոսյանն ընտրվեց խորհրդարանի նախագահի պաշտոնում` փաստացի ստանձնելով նաև հանրապետության առաջնորդի լիազորությունները:

 

Նույն օրը Ազատության հրապարակում կազմակերպվեց համաժողովրդական տոնախմբություն, ելույթ ունեցավ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը:

 

Օգոստոսի 5-ին նա այցելեց Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին` իր հարգանքի տուրքը մատուցելու և ստանալու Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի օրհնությունը: Վազգեն Առաջինը շնորհավորեց Տեր-Պետրոսյանին: Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի շնորհավորանքի մեջ ասվում էր.

 

«Սուրբ Էջմիածնից հղում ենք մեր աղոթքը և մեր օրհնությունը վերածնվող մեր հայրենի հարազատ պետության, անձամբ Ձեզ և Ձեր բոլոր ազնիվ գործակիցներին: Ողջ լերուք զորացյալ սուրբ հոգվով, զի Աստված ընդ մեզ է, ամեն»:

 

Օգոստոսի 6-ին փակ, գաղտնի քվեարկությամբ Բաբկեն Արարքցյանը ընտրվեց խորհրդարանի նախագահի առաջին տեղակալ, իսկ կոմունիստ Գագիկ Հարությունյանը` տեղակալ: Վերջինս հետագայում պետք է դառնար վարչապետ՝ կարճ ժամանակով՝ Հայաստանի փոխնախագահ (այսպիսի պաշտոն եղել է 1991-1996 թթ․), իսկ 1996-ից նշանակվել Սահմանադրական դատարանի հավերժ նախագահ:

 

«Ղարաբաղ» կոմիտեի և ՀՀՇ անդամ Ռաֆայել Ղազարյանը տողերի հեղինակի հետ զրույցում ասել է.

 

«ՀՀՇ-ի հաղթանակը կոմկուսի նկատմամբ հեշտ չտրվեց: Այն ժամանակ Տեր-Պետրոսյանին շատ դժվարությամբ անցկացրինք, միայն չորրորդ անգամից ստացվեց: Սկզբնական շրջանում Լևոնը հիասթափություն չառաջացրեց, վայելում էր նաև դրսի աջակցությունը: Կարծում եմ՝ առաջին երկու-երեք տարիները մենք ապրեցինք ամենաժողովրդավարական շրջանը, նաև Գերագույն խորհրդում էր մթնոլորտը ժողովրդավարական: Մթնոլորտն սկսեց պղտորվել 1994 թ.»:

 

Ժիրայր Լիպարիտյանը, ով 1990-ին Գերագույն խորհրդում զբաղվում էր փորձագիտական և լրատվության հարցերով, իր «Պետականության մարտահրավերը. հայ քաղաքական միտքը անկախությունից ի վեր» հատորում գրում է.

 

«Կոմունիստների մեծամասնությունը ձայնը տվեց Մովսիսյանին: Նորեկների մեծ մասը և մի քանի կոմունիստներ, Կոմկուսի Գուգարքի շրջանային կազմակերպության քարտուղար Վիգեն Խաչատրյանի առանցքային մասնակցությամբ, քվեարկեցին Տեր-Պետրոսյանի օգտին: Մովսիսյանը պարտվեց, սակայն ոխ չպահեց, իսկ Տեր-Պետրոսյանը իր հերթին որևէ չարակամություն չունեցավ նրա դեմ: Հետագայում Մովսիսյանը գործեց որպես Փախստականների հարցերով պետական կոմիտեի ղեկավար, գյուղնախարար և մարզպետ: Այլ կոմունիստներ նույնպես պաշտոններ ստանձնեցին նոր վարչակազմում: Օրինակ, ԿԿ Կենտրոնական կոմիտեի տնտեսական հարցերի բաժնի վարիչ Գագիկ Հարությունյանն ընտրվեց Գերագույն խորհրդի փոխնախագահ, իսկ այնուհետև, Տեր-Պետրոսյանի ցուցակով` հանրապետության փոխնախագահ, ապա, 1995թ. Սահմանադրական դատարանի հիմնադրումից հետո, նշանակվեց Սահմանադրական դատարանի նախագահ»:

 

1990-ի օգոստոսի 13-ին ՀՀՇ առաջնորդներից  և գաղափարախոներից Վազգեն Մանուկյանը դարձավ վարչապետ: Թեև շատ կոմունիստներ՝ դառնալով ՀՀՇ-ական, մնացին իշխանության մեջ, սակայն կոմունիստական իշխանությունը՝ 70-ամյա մենատիրությունից հետո հեռացավ, հետագայում պարզվեց՝ ընդմիշտ, հայ քաղաքական կյանքի թատերաբեմից:

 

Աղբյուր՝ aniarc.am