«Մենք միշտ ասել ենք, որ որպեսզի այն (խաղաղությունը) հասանելի լինի, երկու կողմերն էլ պետք է գնան բարդ փոխզիջումների, և այդ իսկ պատճառով պետքարտուղարը շարունակել է խոսել ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ադրբեջանի ղեկավարների հետ՝ խրախուսելու նրանց գնալ այդ բարդ փոխզիջումների, որպեսզի կարողանան համաձայնության գալ»: Այդ հայտարարության հեղինակը ԱՄՆ պետքարտուղարության խոսնակ Մեթ Միլլերն է: Թե ինչ «բարդ փոխզիջումների» մասին է խոսում նա, մանրամասներ հայտնի չեն: Այդ մանրամասներին անշուշտ տիրապետում են թե Հայաստանը, թե Ադրբեջանը, և բնականաբար նաև հենց ամերիկյան կողմը, այդ թվում Կովկասի հարցերի բանակցող, Մինսկի խմբի համանախագահ Լուիս Լ Բոնոն, որը հաջորդ շաբաթ պատրաստվում է այցելել ռեգիոն, բանակցություն վարելու համար: Հավանաբար, Լ Բոնոն հենց «բարդ փոխզիջումների» մասին է խոսելու Երևանի ու Բաքվի հետ:

 

Երևանը հայտնում է փոխզիջումային իր պատրաստակամությունը, թեև պարզ չէ նաև՝ ԱՄՆ պատկերացրած «բարդ փոխզիջումը» այն է, ինչի պատրաստ է Երևանը, թե՞ ավելին, քան Երևանը պատրաստ է:  Ինչ վերաբերում է Բաքվին, ապա այստեղ ակնառու է, որ չկա որևէ փոխզիջման պատրաստակամություն և Ադրբեջանի ամեն հաջորդ քայլ առավել ագրեսիվ ու հանդուգն է: Հետևաբար, առավել էական հարց է, թե ԱՄՆ Բաքվից ինչ «բարդ փոխզիջում» է ակնկալում, եթե Ադրբեջանը նույնիսկ հրապարակային մակարդակում է հայտարարում «ամեն ինչ» սկզբունքի մասին: Հետևաբար, առաջանում է նաև հարց՝ իսկ ի՞նչ է անում ԱՄՆ, եթե կողմերը չեն գնում փոխզիջման, այդ «բարդ փոխզիջման», որի մասին խոսում է Միլլերը:  ԱՄՆ թողնում ու «գնու՞մ» է, թե՞ փորձում է կողմերի վրա ճնշման միջոցով հասնել իր ակնկալիքին:

 

Բանն այն է, որ արդեն աշնանը Միացյալ Նահանգները թերևս զգալիորեն կլանվելու է նախագահի 2024  թվականի ընտրության խնդրի մեջ, և ավելի ու ավելի է կենտրոնանալու դրա վրա: Առավել ևս, որ պայքարը Նահանգներում կարծես թե լինելու է աննախադեպ սուր: Հայ-ադրբեջանական խաղաղության համաձայնագիրը Նահանգների գործող վարչակազմի համար կարող է լինել արտաքին դիվանագիտական հաջողության շոշափելի պատմություն, որը հնարավոր է նաև կապիտալիզացիայի ենթարկել նախընտրական նկատառումով: Այստեղ է նաև Նահանգների և մասնավորապես խետքարտուղար Բլինքենի աշխուժության պատճառներից մեկը: Մյուսն իհարկե այն աշխարհաքաղաքական պայքարն է, որ ԱՄՆ մղում է Ռուսաստանի, Չինաստանի, Իրանի դեմ: Եթե մինչև տարեվերջ չստացվի հասնել որևէ շոշափելի հաջողության, ապա Վաշինգտոնը հաջորդ տարի արդեն կունենա թերևս դրանով զբաղվելու զգալի  սահմանափակվածություն: Հետևաբար, Նահանգները կփորձե՞ն ճնշել կողմերին և նրաննցից կորզել «բարդ փոխզիջումներ», թե՞ ոչ: 

 

Մյուս կողմից առկա է երկու կարևոր հարց: Նահանգները գործ ունեն ոչ  միայն հակամարտող կողմերի, այլ՝ հայ-ադրբեջանական հակամարտության գործընթացում ներգրավված այլ խոշոր դերակատարների, և Կովկասիի համար ազդեցության պայքարում ներգրավված նույն դերակատարների հետ: Ըստ այդմ, եթե Նահանգները փորձելու են ստանալ իրենց համար շահեկան ինչ որ բան, մյուսները բնականաբար ձգտելու են առնվազն խանգարել դրան, եթե չի համապատասխանելու իրենց շահերին ու հետաքրքրություններին: Հետևաբար, որքանո՞վ է իրատեսական, որ Միացյալ Նահանգները ի վիճակի է որևէ արդյունքի հասնել խաղաղության բանակցության հարցում, եթե օրինակ չլինի այդ հարցում որոշակի ընդհանուր հայտարար Ռուսաստանի հետ, Իրանի հետ, նոււյնիսկ Չինաստանի հետ, որը խաղում է «հեռավար», թեև արդեն ավելի ու ավելի մոտենալով: Եվ երկրորդ, որքանով է իրատեսական, միաժամանակ արդարացի, հավասարակշռված, եթե Նահանգները հավասարության նշան է դնում և «երկու կողմերից» ակնկալում «բարդ փոխզիջումներ», եթե հայկական կողմը ոչ միայն պատրաստակամ է, այլ արդեն իսկ արել է որոշակի զիջումներ, իսկ Բաքուն գործում է առավելապաշտ հանդգնությամբ: Հավասարության նշանն այդտեղ ստանում է հակառակ իմաստ և ազդեցություն՝ անհավասարակշռության, հավասարակշռության, ուժերի հարաբերակցության խախտվածության և դրանից բխող ադրբեջանական ագրեսիայի ուղղակի, թե անուղղակի լեգիտիմացում:

 

Աղբուր՝ 1in.am