Մոսկվայում հուլիսի 25-ին տեղի ունեցած Միրզոյան-Լավրով-Բայրամով հանդիպումից հետո ՌԴ արտգործնախարարը արել է հայտարարություն այն թեմաների վերաբերյալ, որոնք քննարկվել են եռակողմ հանդիպմանը: Մեծ հաշվով, դատելով Լավրովի մատնանշած թեմաներից, մոսկովյան հանդիպումով Ռուսաստանը փորձել է լուծել իրավիճակի «կառավարման թելերը» պահելու խնդիր, հաշվի առնելով այն աշխուժությունը, որ նկատվում է արևմտյան բևեռից: Միևնույն ժամանակ, ՌԴ արտգործնախարարի հետհանդիպումային հայտարարություններում առկա են ուշադրության արժանի առարկայական հանգամանքներ և առաջինն անշուշտ այն է, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը փոխադարձաբար պատրաստ են իրենց տարածքներում ապահովել ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանություն, համաձայն միջազգային կոնվենցիաների: Սա ոչ միայն ուշադրություն, այլ նաև մտահոգություն առաջացնող հայտարարություն է այն իմաստով, որ ազդարարում է քննարկումներում առկա թեմայի մասին՝ Հայաստան ադրբեջանցիների վերադարձի թեմա: Իհարկե, այստեղ մեծ հավանականությամբ հարցը շաղկապվում է Ադրբեջան՝ հայ փախստականների վերադարձի թեմայի հետ: Ընդ որում, հարկ է նկատել, որ այս հանգամանքը առաջին անգամը չէ, որ բարձրաձայնվում է:

 

Դեռևս մայիսին, երբ Վաշինգտոնում մեկնարկում էր առաջին քառօրյա բանակցությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների միջև, առաջին օրվա հանդիպումներից հետո ԱՄն Կովկասի հարցերով գլխավոր բանակցող Օ Բրայանը Ամերիկայի ձայնին հայտնել էր, որ քննարկված հարցերի թվում է նաև երկու երկրներում էթնիկ փոքրամասնությունների պաշտպանության խնդիրը: Այժմ այդ մասին խոսում է նաև Լավրովը: Մինչդեռ, Հայաստանում չի կարող լինել էթնիկ փոքրամասնության պաշտպանության հարց, այն պարզ պատճառով, որ, ի տարբերություն Ադրբեջանից գաղթած հայերի, Հայաստանից ադրբեջանցիները հեռացել են առանց որևէ բռնության և սպառնալիքի, հանգիստ տնօրինելով սեփական գույքը: Ինչ վերաբերում է այլ թեմաների ու հարցերի, ապա այստեղ Լավրովի հայտարարությունը եղել է ըստ էության «ստանդարտի» շրջանակում: Նա նշել է նաև, որ ամենից զգայուն հարցը մնում է Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքների ու անվտանգության հարցը, իհարկե Լավրովը ինչպես արևմտյան հարթակներում է նշվում, այդ հարցը «կապել» է Ալմա-Աթայի հռչակագրին, միաժամանակ իհարկե հիշեցնելով Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքների և անվտանգության հարցում Ադրբեջանի պատասխանատվությունը «միջազգային պարտավորությունների» շրջանակում:

 

Թե հատկապես ինչ պարտավորությունների մասին է խոսքը, Լավրովը չի մանրամասնում, սակայն հանգամանքը ինքնին ուշագրավ է, որովհետև Ադրբեջանի պարտավորությունների շարքում է նաև ղարաբաղյան հակամարտությունը Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի երեք սկզբունքների վրա կարգավորելու հանգամանքը: Իհարկե հասկանալի է, որ այստեղ հարցերը շատ բարդ են և որևէ կերպ ուղղակիորեն այդ հարցը Բաքվի առաջ չի բարձրաձայնի թե Ռուսաստանը, թե Արևմուտքը: Սակայն, միաժամանակ, ակնառու է նաև, որ Ադրբեջանն այդուհանդերձ դրա հետ կապված ունի մտավախություն և դրա վկայությունն էր Ալիևի՝ օրերս արած հայտարարությունը Մինսկի խմբի վերականգնման մասին «իրենց հասնող խոսակցությունների» վերաբերյալ: Առավել ևս, որ Լավրովը իր խոսքի վերջում հիշատակել է այլ միջնորդական նախաձեռնությունները, դրանց հետ աշխատելու կողմերի հետաքրքրությունը, ասելով, թե Ռուսաստանը ողջունում է այլ միջնորդների ցանկությունները, եթե դրանք միտված են իրապես հայ և ադրբեջանցի ժողովուրդների շահերից բխող համաձայնությունների, այլ ոչ թե աղմկոտ մեդիավերնագրերի, աշխարհաքաղաքական կամ ներքաղաքական մտադրությունների:

Ինչ վերաբերում է այս պահին գլխավորին՝ Արցախի ապաշրջափակմանը, ապա այդ առնչությամբ Լավրովի խոսքում խոսվում է Լաչինի միջանցքով ազատ տեղաշարժը վերականգնելու անհրաժեշտության մասին, միևնույն ժամանակ դա նկատելիորեն կապակցվում բանակցային այսպես ասած մեծ փաթեթին, ինչը նույնն է բոլոր միջնորդների պարագայում: Եթե այդ «ստանդարտ» մտահոգությունների և հետաքրքրվածության ներքո կան կոնկրետ արդյունավետ պայմանավորվածություններ, ապա դրանք թերևս պետք է տեսանելի լինեն արդեն այսօր կամ առնվազն առաջիկա օրերին: Այդ առումով ի դեպ ուշագրավ է, որ Հայաստանում երեկ տեղի է ունեցել Արցախին աջակցության աշխատանքային խմբի նիստ, որի վերաբերյալ պաշտոնական հաղորդագրություններում նշվում է Արցախին մարդասիրական աջակցություն հատկացնելու որոշումներ կայացնելու մասին: Ինչպեսի մասին հաղորդագրության մեջ չկա ոչինչ, բայց ուշագրավ է, որ նիստն ու որոշումը կայացվում է մոսկովյան եռակողմին զուգահեռ: Միևնույն ժամանակ, այսօր հետագա անելիքների մասին հայտարարություն է խոստացել Արցախի նախագահ Հարությունյանը, որը մեկ շաբաթ առաջ միացել էր արցախյան նստացույցին և հայտարարել, որ մեկ շաբաթվա ընթացքում իրավիճակը չփոխվելու դեպքում կանցնեն կոշտ մեթոդների: Հարությունյանը մոսկովյան հանդիպումից առաջ իրավիճակը փոխելու կոչ էր հղել երեք կողմերին, ասելով, որ հակառակ պարագայում նրանց երեքի վրա է Արցախում ողբերգության պատասխանատվությունը:

 

Աղբյուր՝ 1in.am