Տոկաևը հայտարարել է, որ ՀԱՊԿ առաքելությունն ավարտված է և 10-12 օրից ՀԱՊԿ-ի զորքերը դուրս կգան Ղազախստանից: Սա կհանդարտեցնի՞ թուրքական մամուլը, թուրքական շրջանակների ագրեսիվ արձագանքները ՀԱՊԿ զորքերի մասով:

Չեմ կարծում, թե կհանգստանա թուրքական մամուլն ու քաղաքական շրջանակները, որովհետև իրենց մտավախությունը կապված է ոչ միայն նրա հետ, որ ՀԱՊԿ-ի խաղաղապահ ուժերն են Ղազախստանում, այլ այն, որ Ղազախստանում կսկսի ուժեղանալ ռուսական ազդեցությունը: Դրանով է նաև պայմանավորված այդ հակառուսական հիստերիան, որ մենք հիմա տեսնում ենք Թուրքիայում, ընդ որում ամենատարբեր շրջանակներից: Թուրքիայում մտավախությունը կմնա, որ կարող է սրանից հետո Ղազախստանում ուժեղանա ռուսական ազդեցությունը, իսկ դա Թուրքիայի համար ընկալվում է որպես պարտություն:

Վերջին շրջանում մենք տեսնում ենք նաև ներթուրքական զարգացումներ, մասնավորապես, Էրդողանը միջնորդել է անձեռնմխելիությունից զրկել Թուրքիայի խորհրդարանի շուրջ 3 տասնյակ պատգամավորների՝ հայամետ դիրքորոշման համար: Ինչի՞ կհանգեցնի դա Թուրքիայի ներսում:

Ես սա դիտարկում եմ այն ընդհանուր պատժամիջոցների ալիքի շրջանակներում, որ վերջին տարիներին Թուրքիայում գնալով ուժեղանում է: Այդ երկրում տասնյակ հազարավոր մարդկանց, Թուրքիայի ամենատարբեր շրջանակների ներկայացուցիչների նկատմամբ ուժեղացել են պատժամիջոցները: Տասնյակ հազարավոր մարդիկ կամ բանտերում են, կամ սպասում են դատարանի որոշումներին: Երկրորդ, Թուրքիայի քրեական օրենսգրքի այդ տխրահռչակ 301-րդ հոդվածը, որով մեղադրվում են շատերը, ուղղված է առաջին հերթին Հայոց ցեղասպանության մասին ճշմարտությունը խոսողների դեմ: Պատահական չէ, որ այդ պատգամավորներին ուզում են դատել հենց այդ 301-րդ հոդվածով, այդ թվում Կարո Փայլանին: Այսինքն, երբ վերջին տարիներին ուժեղանում են Էրդողանի բռնաճնշումները, այդ համատեքստում ուժեղանում են բռնաճնշումները նաև այն մարդկանց նկատմամբ, որոնք ճշմարտություն են փորձում խոսել Թուրքիայում Ցեղասպանության մասին: Երրորդ հանգամանքն այն է, որ երբ մենք ընդհանուր գնահատում ենք Ցեղասպանության մասին քննարկումները Թուրքիայում ներկա փուլում և սրանից մի քանի տարի առաջ, ապա տեսնում ենք, որ իրադրությունը շատ ավելի վատացել է: Եթե սրանից 10 տարի առաջ հնարավոր էր Թուրքիայում շատ, թե քիչ ճշմարտությունը խոսել Հայոց ցեղասպանության մասին, հիմա այնքան մեծ է վախը, որ նույնիսկ այն մարդիկ, որոնք այն ժամանակ փորձում էին ինչ-որ ճշմարտացի խոսք ասել, նրանք վախենում են ու ձայն չեն հանում: Այս պատգամավորների դեմ ուղղված ճնշումները, որոնք ներկա են եղել միջոցառման, որտեղ խոսվել է Ցեղասպանության մասին, խոսում է այն մասին, որ Էրդողանը փորձում է վախի մթնոլորտը տեղափոխել Հայոց ցեղասպանության խոսողների դեմ:

Հակառուսական տրամադրությունները Թուրքիայում որքանով են մեծանում, և դա ինչի՞ կարող է հանգեցնել:

Ռազմավարական առումով Թուրքիան և Ռուսաստանը հկառակորդներ են: Դա լավ երևում է, օրինակ, Ուկրաինայում, Կենտրոնական Ասիայում: Այնտեղ, որտեղ կան և Ռուսաստանը, և Թուրքիան, Թուրքիան որոշում է իր դիրքերն ուժեղացնել ի հաշիվ Ռուսաստանի: Որոշ դեպքերում հաջողվում է, որոշ դեպքերում ռուսները դրա դեմ պայքարում են: Այս երկու երկրները բնական հակառակորդներ են: Իհարկե, որոշ դեպքերում նրանք կարողանում են լեզու գտնել, բայց ավելի շատ տակտիկական խնդիրներում: Նրանց միջև հակամարտությունը կշարունակվի, և մենք տեսնում ենք նախանշաններ, որ դա ավելի կուժեղանա: Այստեղ երկու հանգամանք կա. մի կողմից Թուրքիան ինքը ձգտում է իր ազդեցությունն ուժեղացնել այն տարածաշրջաններում, որտեղ ունի ազդեցություն նաև Ռուսաստանը: Երկրորդ, չպետք է մոռանալ, որ Թուրքիան ներկայացնում է Արևմուտքը՝ ՆԱՏՕ-ի անդամ է, ԱՄՆ-ի հավատարիմ դաշնակիցն է: Հիմա աշխարհում տեղի է ունենում Արևմուտքի և Ռուսաստանի հարաբերությունների սրացում, և դա արտահայտվում է նաև ռուս-թուրքական հարաբերություններում: Պարզ է, որ Թուրքիան հետևում է Արևմուտքի գլոբալ քաղաքականությանը՝ ճնշում գործադրելով Ռուսաստանի վրա: