Մի քարի պատմութիւն
Ս.Ստեփանոս վանքի կառուցման արձանագրութիւնները
Շահէն Յովսէփեան
Ս.Ստեփանոս Նախավկայ կամ Դարաշամբի վանքը գտնւում է Հին Ջուղայից արևմուտք, Արաքս գետի ձախ ափին, Մաղարդա լեռների լանջին:
Վանքի մասին կան բազմաթիւ յիշատակութիւններ, ինչպէս՝ Կաթողիկոս Խաչիկ Ա. Արշարունու (972-992 թթ.) 976 թ. կոնդակը, որից պարզւում է, թէ սոյն վայրում եղել է վանքային համալիր, որտեղ նախկինում Բարդուղեմէոս Առաքեալը Ա. դարում հիմնել է Ս.Ստեփանոսի յիշատակին սրբավայր: Իսկ Աշոտ Գ. Բագրատունի (953-973 թթ.) թագաւորը վանքին է նւիրել մի խաչ, որը այժմ պահպանւում է Էջմիածնի Մայր տաճարի թանգարանում:
Ստեփանոս Օրբելին (1250-1305 թթ.) ևս յիշատակել է այն, որպէս կարևոր վանքային համալիր, ապա 1395 թ. կաթողիկոս Կարապետ Ա. Քղնեցին (1392-1404 թթ.) կոնդակ է արձագել վանքի համար: Ս.Ստեփանոս վանքի մասին նաև բազմաթիւ յիշատակութիւններ կան տարբեր մատեաններում:
1643 թ. Յակոբ արք. Ջուղայեցին (1655 թւականից Ամենայն Հայոց կաթողիկոս) ձեռնարկում է վանքի ամբողջական վերակառուցումը, որը 12 տարի է տևել:
Դարաշամբի Ս.Ստեփանոս վանքը
Վանքի գլխաւոր եկեղեցու կառուցման մասին կայ երկու արձանագրութիւններ: Մէկը վիմագիր արձանագրութիւն, որը գտնւում է եկեղեցու թմբուկի արտաքին պատի հիւսիս արևելեան մասում, ըստ հետևեալի «ԹՎ ՌՂԲ ՀԻՄՆԱՐԵՑՕ | ԹՎ ՌՃԴ ԱՒԱՐՏԵՑՕ»: Սոյն արձանագրութիւնը շատ համառօտ է, որը ասում է «1643 թւականին կառուցումը սկսեց և 1655 թւականին աւարտւեց»:
Գմբեթի վրայի արձանագրութիւնը
Կառուցման երկրորդ վկայութիւնը գտնւում է սպիտակ մարմար քարից պատրաստւած տապանաքարի վրայ, որը տեղադրւած է եկեղեցու ներսում, հիւսիս արևմտեան աւանդատան մէջ: Արձանագրութիւնը բաղկացած է 14 տողերից, որտեղ ևս վկայում է սուրբ մասունքների մասին:
Տապանաքարի վրայի արձանագրութիւնն է ըստ հետևեալի «ԹՈՒ[ԻՆ] ՌՂ ԵՐ|ԿԻ ՀԻՄՆԱՐԿՈ|ՒԹԻՒՆ ԱՅՍՄ Տ|ԱՃԱՐԻ ՍՐԲՈՑ ՀԱ|ԶԱՐԱՑ ՆՇ|ԽԱՐՔՆ ՅԱ|ՅՏՆԻ ՁԵՌԱՄԲ | Յ[Ա]Կ[Ո]Բ Վ[Ա]ՐԴ[Ա]Պ[Ե]ՏԻ | ՈՐ ՅԵՏ ԻՆՆԵ|ԱԿ ԵՌԵԱԿ | ԱՄԻ Կ[Ա]Թ[Ո]Ղ[Ի]Կ[Ո]ՍՆ ՀԱՅՈՑ | ԼԻՆԻ Դ[Ա]ՐՁ[ԵԱ]Լ Ի | Տ[Ե]ՂՒՈՋՍ ԱՄՓՈՓԻ | ԹՎ[ԻՆ] ՌՃԷ ԱՄԻ»:
Աւանդատան մէջ գտնւող տապանաքարը
Արձանագրութեան ԹՈՒԻՆ ՌՂ ԵՐԿԻ ՀԻՄՆԱՐԿՈՒԹԻՒՆ ԱՅՍՄ ՏԱՃԱՐԻ նախադասութիւնը վկայում է եկեղեցու կուռուցման սկսելը 1643 թ.: Ապա յիշատակում է տապանաքարի տակ գտնւող ՍՐԲՈՑ ՀԱԶԱՐԱՑ ՆՇԽԱՐՔՆ, որը շատ կարևոր է և տեղեկացնում է թէ տեղում ՅԱՅՏՆԻ են դառել մեծ թւով սրբերի մասունքներ և ՅԱԿՈԲ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ միջոցով, որը ՅԵՏ ԻՆՆԵԱԿ ԵՌԵԱԿ ԱՄԻ, այսինքն 12 տարի յետոյ դառաւ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍՆ ՀԱՅՈՑ, մասունքները ԱՄՓՈՓԻ եկեղեցում և արձանագրութեան վերջում նշել է կառուցման աւարտը, ԹՎԻՆ ՌՃԷ ԱՄԻ, որը 1655 թ. է:
Ըստ վերլուծաբանների ՍՐԲՈՑ ՀԱԶԱՐԱՑ ՆՇԽԱՐՔՆ գրութիւնը վկայում է Աւարայրի ճակատամարտի զոհւած զինւորների մասունքների մասին, որոնց անյայտ ժամանակ հաւաքել և տեղափոխել են Ս.Ստեփանոս վանքը և Յակոբ Ջուղայեցին սոյն մասունքները որպէս սրբութիւն ամփոփել է աւանդատան մէջ, նկատի առնելով այն, որ միայն սրբերին էր թոյլ տրւում թաղել եկեղեցու ներսը, ապա մասունքների վրայ դրել է տապանաքար և այդ մասին յիշատակել տապանաքարի վրայ:
Նմանատիպ Լուրեր
«Արմատ» հայկական կարճամետրաժ մուլտֆիլմը՝ «Օսկարի» հավակնորդ․ The Hollywood Reporter
The Hollywood Reporter-ը նշել է 15 անիմացիոն կարճամետրաժ ֆիլմերից մեկը՝ ARMAT-ը կարող է արժանանալ Օսկարի։
Պեկինում անցկացվում է Խաչատրյանի անվան միջազգային մրցույթ
Չինաստանի մայրաքաղաք Պեկինում դեկտեմբերի 17-ին մեկնարկել է Խաչատրյանի անվան միջազգային հոբելյանական մրցույթը՝ «ջութակ» մասնագիտական կարգում։ Այն նվիրված է Արամ Խաչատրյանի 120-ամյա հոբելյանին։
Հայաստանում NETFLIX-ի համար ֆիլմեր ու սերիալներ կնկարահանվեն
Հայաստանում NETFLIX-ի համար ֆիլմեր ու սերիալներ կնկարահանվեն։
Գյումրու դարբնության ավանդույթը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում է
Դարբին Գարիկն ասում է, թե իրեն հարցնեն Գյումրու դարբնության ավանդույթում ինչն է ամենակարևորը, երևի կպատասխանի, որ․ «Ամեն գործդ կմտածես ընպես սարքես, որ բոլորի դուրն էլ գա, բայց առաջինը քո դուրը գա։ Էս գործը հա՛մ արհեստ է, հա՛մ արվեստ է, մենակ ուժով չի, պետք ա ուղեղ էլ ունենաս ու սիրտ»։
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն կաջակցի Տաթևի և Մեծ անապատ վանական համալիրների եռաչափ լազերային սկանավորմանն ու թվայնացմանը
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից հաստատված դրամաշնորհը կազմում է շուրջ 55․000 ԱՄՆ դոլար, որով նախատեսվում է իրականացնել Տաթևի և Տաթևի Մեծ անապատ վանական համալիրների կազմի մեջ մտնող բոլոր կառույցների, ենթահուշարձանների եռաչափ լազերային սկանավորում և մանրամասն թվայնացում, կառավարման և ռիսկերի նվազեցման համապատասխան ծրագրերի կազմում, միջազգային փորձագետների խորհրդատվություն, պետական հաշվառման փաստաթղթերի լրամշակում, որոնց հիման վրա կպատրաստվի և ՅՈՒՆԵՍԿՕ կներկայացվի հուշարձանախումբը «Զինված հակամարտությունների պայմաններում մշակութային արժեքների պաշտպանության կոնվենցիա»-ի հովանու ներքո առնելու հայտը։
45 տարի անց Գյումրիում ցուցադրության են ներկայացվել Մինաս Ավետիսյանի գործերը
45 տարի անց Գյումրիում ցուցադրության են ներկայացվել ՀՀ վաստակավոր նկարիչ Մինաս Ավետիսյանի գործերը։
