Իրանի հետ Հայաստանը քննարկում է տնտեսությունը՝ որպես անվտանգությանը նպաստող գործիք, հայտարարել է Հայաստանի ԱԽ քարտուղարը, որը նոյեմբերի 13-ին հեռախոսաազրույց էր ունեցել Իրանի ԱԽ քարտուղարի հետ եւ քննարկել երկկողմ տնտեսական հարցեր: Հանգամանքը, որ ԱԽ քարտուղարները քննարկում են տնտեսական հարցեր, համենայն դեպս ըստ հաղորդագրության, հուշում է պարզորոշ, որ այդ հարցերը վերաբերելով տնտեսությանը, էապես առնչվում են հենց անվտանգությանը: Իբրեւ օրինակ, Հայաստանի ԱԽ քարտուղարը մատնացույց է անում այն, որ Հյուսիս-Հարավ միջպետական ավտոմայրուղու հարավային հատվածի շինարարության մրցույթներից մեկը շահել է իրանական ընկերություն:

 

Դա բավականին կարեւոր իրողություն էր, ինչին անդրադարձել եմ շաբաթներ առաջ, երբ ստորագրվեց համաձայնագիրը: Միաժամանակ, հազիվ թե այդ հանգամանքն է եղել Հայաստանի եւ Իրանի ԱԽ քարտուղարների խոսակցության առարկան, քանի որ այդտեղ ըստ էության խոսելու բան չկա, պետք է ձեռնմուխ լինել շինարարությանը: Մյուս կողմից, հազիվ թե հայ-իրանական խոսակցությունը ենթակա է հանրայնացման: Կարեւորն անշուշտ այդ խոսակցության առարկայականությունն է, որի պարագայում հանրայնացումը կարող է եւ լինել նույնիսկ խանգարող հանգամանք, քանի դեռ չկա հաստատուն որեւէ համաձայնություն որեւէ նախագծի վերաբերյալ, որը կմտնի արդեն անխոչընդոտ կյանքի կոչման փուլ: Անշուշտ, եթե հայ-իրանական հարաբերությունը դիտարկենք տնտեսական համատեքստում, ապա այստեղ անշուշտ անվտանգային բնույթի է երկու առանցքային ուղղություն՝ հաղորդակցային ենթակառուցվածքներ եւ էներգետիկա:

 

Ընդ որում, այստեղ թերեւս անհրաժեշտ է դիտարկել խնդիրը ռազմավարական համատեքստում: Օրինակ, երբ Իրանը դեռեւս 2017 թվականից Հայաստանի հետ հարաբերության օրակարգ «ներմուծեց» Պարսից ծոց-Սեւ ծով երթուղու գաղափարը, այստեղ երեւի թե պետք է փնտրել ոչ միայն զուտ տնտեսական նշանակություն եւ դրա մասշտաբի առումով էլ քաղաքական նշանակության հանգամանք: Սեւ ծովի արձանագրումը Իրանի համար ունի թերեւս այլ ռազմավարական նշանակություն եւ տեղավորվում է սեւծովյան ավազանի ռազմա-քաղաքական ստատուս-քվոյի խնդրի համատեքստում, որն անխուսափելիորեն առկա է աշխարհակարգային ներկայիս մեծ դիմակայության, նոր աշխարհակարգի եւ միջազգային հարաբերությունների համակարգի նոր ճարտարապետության մշակման գործընթացում:

Սեւ ծովի մատնանշումը Իրանի համար ունի թերեւս ոչ միայն գեթ երթուղային՝ Ա կետից Բ կետ ենթադրող տրամաբանություն, այլ Իրանի ռազմավարական հետաքրքրության մատնանշում: Թեհրանն անկասկած առավել քան լավ է պատկերացնում սեւծովյան ավազանի, Կովկասի եւ Կասպիցի տարածաշրջանի օրգանականությունը կամ «շղթայականությունը», հետեւաբար Պարսից ծոց-Սեւ ծով նախագիծծը կամ գաղափարը Իրանի համար ունի անկասկած շատ ավելի խորը իմաստ, ըստ այդմ նաեւ՝ նշանակություն ու կարեւորություն:

 

Հեղինակ՝ Հակոբ Բադալյան 

Աղբյուր՝ 1in.am