ՀԱՅԱԶԴ կայք
ՀԱՅԱԶԴ կայք
Վիլսոնի Իրավարար վճիռը․ նոյեմբեր 22, 1920

Հայաստանի Հանրապետության ղեկավարները, հատկապես աչքի առաջ ունենալով թուրք քեմալականների և ռուս բոլշևիկների վտանգը, ձգտում էին երկրի մանդատը հանձնել Միացյալ Նահանգներին, որը 1919-1920 թթ․ Հայաստանին անգնահատելի պարենային օգնություն է տրամադրել՝ հայ ժողովրդին ուղղակի փրկելով սովից։

Նախագահ Վուդրո Վիլսոնը 1919 թ. փետրվարին Սպիտակ տանն անցկացրեց Հայաստանի մանդատին նվիրված խորհրդակցություն, որտեղ հայտարարեց. «Եթե ԱՄՆ-ը որևէ մանդատ ընդունի Ազգերի լիգայից, ապա առաջին հերթին նա պետք է ընդունի Հայաստանի մանդատը»:
Կարճ ժամանակ անց ընդունվեց որոշում, ըստ որի նախագահ Վիլսոնին իրավունք էր տրվում,  Սենատի համաձայնությամբ, ընդունել Հայաստանի մանդատը: Հայաստանի սահմանները պետք է որոշվեին ԱՄՆ-ի, Անգլիայի, Ֆրանսիայի ու Իտալիայի պատվիրակությունների համաձայնությամբ:
1920 թ. ապրիլ 24-ին Սան-Ռեմոյի խորհրդաժողովում Հայաստանի սահմանների մասին ընդունվում է Լլոյդ Ջորջի նախագիծը, որն ուղարկվում է Վիլսոնին: Նախագծով Էրզրումի, Տրապիզոնի, Վանի և Բիթլիսի նահանգները, նաև դեպի ծով ելքով, պետք է միանային Հայաստանին։ 1920 թվականի մայիս 17-ին Վիլսոնը տալիս է իր համաձայնությունը ապագա Հայաստանի սահմանների որոշման իրավարար լինելու մասին: Մայիս 24-ին նա դիմում է Կոնգրեսին՝ Հայաստանի մանդատն ընդունելու առաջարկով: Հունիսի 1-ին, սակայն, Սենատը մերժում է Վիլսոնի առաջարկը:
Սան-Ռեմոյի խորհրդաժողովում մշակված և Օսմանյան կայսրության հետ կնքվելիք պայմանագրի նախագիծը 1920 թվականի օգոստոսի 10-ին ստորագրվեց Սևրում:
Պատմաբան Լենդրուշ Խուրշուդյանը իր «Հայաստանի բաժանումը 1920 թվականին» աշխատության մեջ գրում է․«Օգոստոսի 10-ին ստորագրվեց Սևրի պայմանագիրը, որին երկար ժամանակ սպասում և որի հետ մեծ հույսեր էր կապում հայ ժողովուրդը: Այդ բարդ և հակասական ժամանակներում Հայաստանի կառավարությունը մի կողմից ստորագրում էր Թիֆլիսի հայաձայնագիրը՝ Ռուսաստանին հանձնելով, ճիշտ է ժամանակավորապես, վիճելի տարածքները [Արցախ, Զանգեզուր, Նախիջևան], մյուս կողմից՝ Սևրում ստորագրում մի այլ պայմանագիր, որով պետք է ետ ստանար Արևմտյան Հայաստանի մի մասը»:
Սան-Ռեմոյի խորհրդաժողովի որոշման համաձայն, Վիլսոնը 1920 թ. նոյեմբերի 22-ին հայտնում է իր Իրավարար վճիռը Էրզրումի, Տրապիզոնի, Վանի և Բիթլիսի նահանգներում թուրք-հայկական սահմանագծման մասին, որով Հայաստանի ընդհանուր տարածքը պետք է կազմեր ավելի քան 160 հազար քառ. կմ:
1920-ի նոյեմբերի 22-ին, երբ Վիլսոնը ստորագրում էր Իրավարար վճիռը, նույն օրը Բաքվում բոլշևիկ Սարգիս Կասյանի նախագահությամբ ձևավորվում էր Ռազմահեղափոխական կոմիտեն` Հայհեղկոմը, որը տասն օր անց պետք է վերցներ իշխանությունը Հայաստանում:
Մինչ այդ, նոյեմբերի 18-ին Հայաստանը քեմալականների՝ Կարսը և Ալեքսանդրապոլը զավթած Քյազիմ Կարաբեքիրի հետ կնքել էր զինադադար և պատրաստվում էր Ալեքսանդր Խատիսյանի գլխավորած պատվիրակությանը ուղարկել Ալեքսանդրապոլ՝ դաշնագիր կնքելու թուրքերի հետ։
Նոյեմբերի 23-ին Համո Օհանջանյանի Բյուրո-կառավարությունը հրաժարական տվեց։ Նույն օրը պաշտոնական «Յառաջ» օրաթերթը «Դեպի հաշտություն» վերնագրված խմբագրականում գրեց. «Մենք, որ օտարների ուժի վրա հույս դնելով շարունակ ձգտել ենք միանգամից ստեղծել Մեծ Հայաստան, մեր այս շշմեցուցիչ պարտությունից հետո համոզվեցինք, թե որքան խաբուսիկ և վնասակար էին այդ մեծ հույսերը: Եվ եթե մենք լինեինք իրական քաղաքագետներ և ժամանակին ընդունեինք, որ չի կարելի առաջնորդել ազգային քաղաքական նպատակներ` հենվելով ոչ թե սեփական, այլ օտար ուժերի վրա և եթե մենք ի վիճակի լինեինք ճշտորեն չափելու մեր սեփական ուժի և կարողության իսկական կշիռը, մենք երբեք չպիտք է ձգտեինք ստեղծել Մեծ Հայաստան: Մենք պետք է ձգտենք ամենայն անկեղծությամբ և վճռականությամբ վերացնել բոլոր այն խոչընդոտները, որոնք մինչև այժմ անկարելի են դարձնում հայ-թուրքական բարեկամությունը»:
Հայաստանի վերջին վարչապետ Սիմոն Վրացյանը նոյեմբերի 24-ին կազմվեց նոր կառավարություն: Նույն օրը նրա ստորագրությամբ հրապարակվեց կառավարության հռչակագիրը, որում ասվում էր. «Հայաստանի պետական կառուցվածքը խարսխվելու է ոչ թե օտարների սին ու վտանգավոր ներշնչումներից, այլ Հայաստանի իրական կարողությունից: Մեր գործողության նշանաբանն է լինելու անկեղծ հաշտություն Թուրքիայի հետ և համերաշխություն ու խաղաղ գոյակցություն բոլոր հարևանների հետ»:
Վրացյանը 1922-ին ՀՅԴ Ամերիկայի շրջանի 29-րդ Պատգամավորական ժողովին գրեց․«Մաքսիմալիզմը, որի առանձնապես անզիջող ներկայացուցիչներ էին գաղութներից եկած ընկերները, գլխավոր պատճառը եղավ Հայաստանի գլխին եկած հետագա աղետների»:
Հայաստանի առաջին վարչապետ և խորհրդարանի վերջին նախագահ Հովհաննես Քաջազնունուն 1923-ին ՀՅԴ խորհրդաժողովին գրեց. «Փարիզի [Սևր] հուշագիրը շատ ոգևորեց խակ մտքերը, մանավանդ՝ գաղութներում: Այնպիսի մի մտայնություն էր ստեղծվել, որ կարծես գծելով թղթի վրա պետության սահմանները, արդեն տեր ենք դառել այդ սահմաններին կամ, առնվազն, անխուսափելի իրավունքներ ենք ձեռք բերել: Այնուհետև, ամեն մի կասկած հաջողելու մասին թարգմանվում է իբրև փոքրոգություն, չափավոր լինելու ամեն մի տրամադրություն՝ իբրև դավաճանություն և ամեն մի հակառակություն դրսից՝ իբրև թշնամություն հանդեպ մեր դատի և իրավունքների»:
Թաթուլ Հակոբյան
ԱՆԻ կենտրոն


ՀԱՅԱԶԴ կայք Նմանատիպ Լուրեր
1908,երիտթուրքական-հեղափոխություն,արևմտահայություն,բազմահազարանոց-ցույցեր,հայությունը-երիտթուրքերի-ցույցերում,ազատություն-հավասարություն-եղբայրություն , Հայությունը՝ Երիտթուրքերի ցույցերում
Հայությունը՝ Երիտթուրքերի ցույցերում
1908 թվականի Երիտթուրքական հեղափոխության օրերին արևմտահայությունը մասնակցում էր բազմահազարանոց ցույցերին «ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն» կարգախոսներով:
1919-1920,հայաստան,երևան,բաթումի,բաթումի-նավահանգիստ,թուրք-թաթար-թալանչիներ,բրիտանացի-զինվորների-վերահսկողության-տակ-գտնվող-զր,ամերիկյան-և-բրիտանական-մարդասիրական-օգնություն,բաթում-երևան-կյանքի-երկաթգիծը , 1919-1920 թթ. Բաթում-Երևան «Կյանքի երկաթգիծը»
1919-1920 թթ. Բաթում-Երևան «Կյանքի երկաթգիծը»
«Ազատության պաշտպան» զրահագնացքի բրիտանական զինվորական անձնակազմը, Երևան, 1920 թ.
ամն,թուրքիայի-դաշնակից-ամն,եվրոպական-մեծ-տերություններ,թուրքիա,խորհրդային-միություն,հայոց-ցեղասպանություն,երկրորդ-աշխարհամարտ,հայկական-հարց,արևմտյան-հայաստանի-վերադարձի-ծրագիր,վահրամ-հովյան , Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում է Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը
Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում է Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը
Եվրոպական մեծ տերությունները և Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում են Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը։ ԱՄՆ-ի ու Թուրքիայի հարաբերություններում կային որոշակի կնճիռներ։ Այդ համատեքստում 2021-ին ԱՄՆ-ն ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը, թեև գործնականում մեծ հաշվով դա ոչինչ չի տալիս Հայկական հարցին։
հայ-ադրբեջանական,կոնֆերանս․,բաքու,1919-ի,դեկտեմբերի,14 , Հայ-ադրբեջանական կոնֆերանս․ Բաքու, 1919-ի դեկտեմբերի 14
Հայ-ադրբեջանական կոնֆերանս․ Բաքու, 1919-ի դեկտեմբերի 14
Ադրբեջանի կողմից հայ-ադրբեջանական կոնֆերանսին կմասնակցեն Ֆաթալի Խան Խոյսկին, Մամեդ Հասան Հաջինսկին և Մամեդ Ռզա Վեքիլովը։
հայերը,թուրքիան,ռուսաստանը,եւ,արեւմուտքը.,հայացք,1891,թվականից , Հայերը, Թուրքիան, Ռուսաստանը եւ Արեւմուտքը. հայացք 1891 թվականից
Հայերը, Թուրքիան, Ռուսաստանը եւ Արեւմուտքը. հայացք 1891 թվականից
Ներկայացնում ենք 1891 թվականի ապրիլին ամերիկյան The Atlantic Monthly ամսագրում հրապարակված Սեմյուել Գրին Ուիլեր Բենջամինի The Armenians and the Porte հոդվածի հայերեն թարգմանությունը:
ալեքսանդր-սոլժենիցինի-նոբելյան-պատմությունը,գրականության-նոբելյան-մրցանակ,շվեդիա,խսհմ,խսհմ-գերագույն-խորհուրդ,ստալինյան-ճամբարներ,հայրենիքից-բռնի-աքսոր,ռուս-ականավոր-մտածող-և-գրող,ալեքսանդր-սոլժենիցին , Ալեքսանդր Սոլժենիցինի նոբելյան պատմությունը
Ալեքսանդր Սոլժենիցինի նոբելյան պատմությունը
Խորհրդային Միությունում Սոլժենիցինին Նոբելյան մրցանակ շնորհելը ռումբի պայթյունի էֆեկտ ունեցավ։ Շատերն անկեղծորեն ուրախացան ռուս վառ և ազնիվ գրողի համաշխարհային ճանաչման համար: Սակայն իշխանությունները և պաշտոնական գրական հանրությունը թշնամաբար են ընդունել Շվեդիայի ակադեմիայի որոշումը։ ԽՄԿԿ Կենտկոմը Նոբելյան մրցանակակրին վարկաբեկելու մի ամբողջ ծրագիր էր մշակել։

<< Հայազդ>> կայքում արտահայտված որոշ կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետի հետ: