ԼՂԻՄ ձեւավորումը. 7 հուլիսի, 1923թ
1905-1906 թթ. հայ-մուսուլմանական կոտորածը Անդրկովկասում կարող է ծառայել որպես վելիկոռուսական ինքնակալության կործանարար քաղաքականության լավագույն ապացույց: Այն պահին, երբ Անդրկովկասի հեղափոխական բանվորական զանգվածները բացեիբաց սկսեցին իրենց զայրույթն արտահայտել կապիտալի կողմից իրենց ճնշման դեմ, ցարական գեներալներ Վորոնցով-Դաշկովների ձեռքով թշնամանք սերմանվեց երկու բարեկամական, պատմականորեն իրար հետ կապված ժողովուրդների` հայերի և մուսուլմանների միջև:
Խորհուրդների Ադրբեջանական Կենտրոնական Գործադիր Կոմիտեի դեկրետը ՙԼեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի կազմավորման՚ մասին
7 հուլիս, 1923թ.
Ցարական ինքնակալությունը, ձգտելով նախկին ռուսական կայսրությունում ազգային փոքրամասնությունների ստրկացմանը, չէր խորշում նույնիսկ առանձին մանր ազգությունների ոչնչացմանը դիմել` նրանց մեկը մյուսի դեմ գրգռելու ճանապարհով:
1905-1906 թթ. հայ-մուսուլմանական կոտորածը Անդրկովկասում կարող է ծառայել որպես վելիկոռուսական ինքնակալության կործանարար քաղաքականության լավագույն ապացույց: Այն պահին, երբ Անդրկովկասի հեղափոխական բանվորական զանգվածները բացեիբաց սկսեցին իրենց զայրույթն արտահայտել կապիտալի կողմից իրենց ճնշման դեմ, ցարական գեներալներ Վորոնցով-Դաշկովների ձեռքով թշնամանք սերմանվեց երկու բարեկամական, պատմականորեն իրար հետ կապված ժողովուրդների` հայերի և մուսուլմանների միջև:
Դա էլ ավելի բացահայտվեց, երբ Անդրկովկասը մասնատվեց երեք ՙինքնուրույն պետությունների՚, որոնցում ղեկավար դերը անցավ մի խումբ նացիոնալ-շովինիստների` մուսավաթականներին, դաշնակներին և մենշեւիկներին՝ արևմտյան կապիտալի լակեյներին, որոնք ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ գերիշխելը դնում էին առաջին պլանում:
Այդ ՙպետությունների՚ գոյության աննշան ժամանակամիջոցում աշխատավոր գյուղացիության քիչ արյուն չի թափվել Ղարաբաղի լեռներում ու Անդրկովկասի այլ տարածքներում:
Ազգային ճնշման ու անհավասարության վերացումը` ինչ ձևով էլ որ այն արտահայտված լինի, ժողովուրդների ազգային թշնամանքի և ատելության փոխարինումը միասնական պետական միությամբ բանվորագյուղացիական հեղափոխության և խորհրդային իշխանության հիմնական խնդիրներից մեկն է:
Ի կատարումն այդ խնդրի` Խորհուրդների Ադրբեջանական Կենտրոնական Գործադիր Կոմիտեն (ԿԳԿ) որոշում է.
Ղարաբաղի հայկական մասից կազմավորել ինքնավար մարզ` որպես ԱԽՍՀ բաղկացուցիչ մաս, կենտրոնը` Խանքենդի գյուղաքաղաքում:
Ինքնավար մարզի կառավարման մարմիններն են մարզային գործադիր կոմիտեն և տեղական խորհուրդները:
Մինչև մարզային գործադիր կոմիտեի կազմավորումը ստեղծել ժամանակավոր հեղափոխական կոմիտե, պարտավորեցնել երկու ամսից ոչ ուշ խորհուրդների համագումար հրավիրել մշտական գործադիր մարմին ընտրելու համար:
Ծանոթություն. բոլոր արոտավայրերի, անտառների, այգիների, հողերի ու ջրերի փաստական տիրակալությունը մնում է դրանց ներկայի տերերին:
Բոլոր անհրաժեշտ ֆինանսական ու տեխնիկական միջոցներով մարզային գործադիր կոմիտեն մատակարարվում է ԱԽՍՀ-ի ընդհանուր միջոցներից` Ադրբեջանի կենտրոնական գործադիր կոմիտեից տրված անմիջական կարգադրությամբ:
Մարզի կանոնադրության մշակման և վարչական միավորները Ղարաբաղի ինքնավար մարզին փաստորեն հանձնելու, ինչպես նաև ինքնավար մարզի սահմանները որոշելու համար խառը հանձնաժողով ստեղծել Լեռնային Ղարաբաղի, Ցածրադիր Ղարաբաղի, Քուրդստանի և ԱԽՍՀ կենտրոնական իշխանության ներկայացուցիչներից, որին (հանձնաժողովին) պարտավորեցնել իր աշխատանքն ավարտել մինչև սույն թվականի օգոստոսի 15-ը:
Ադրբ. ԿԳԿ նախագահի տեղակալ` Մ. Վ. Կասումով
Աղբյուր՝ aniarc.am
Նմանատիպ Լուրեր
Հայությունը՝ Երիտթուրքերի ցույցերում
1908 թվականի Երիտթուրքական հեղափոխության օրերին արևմտահայությունը մասնակցում էր բազմահազարանոց ցույցերին «ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն» կարգախոսներով:
1919-1920 թթ. Բաթում-Երևան «Կյանքի երկաթգիծը»
«Ազատության պաշտպան» զրահագնացքի բրիտանական զինվորական անձնակազմը, Երևան, 1920 թ.
Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում է Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը
Եվրոպական մեծ տերությունները և Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում են Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը։ ԱՄՆ-ի ու Թուրքիայի հարաբերություններում կային որոշակի կնճիռներ։ Այդ համատեքստում 2021-ին ԱՄՆ-ն ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը, թեև գործնականում մեծ հաշվով դա ոչինչ չի տալիս Հայկական հարցին։
Հայ-ադրբեջանական կոնֆերանս․ Բաքու, 1919-ի դեկտեմբերի 14
Ադրբեջանի կողմից հայ-ադրբեջանական կոնֆերանսին կմասնակցեն Ֆաթալի Խան Խոյսկին, Մամեդ Հասան Հաջինսկին և Մամեդ Ռզա Վեքիլովը։
Հայերը, Թուրքիան, Ռուսաստանը եւ Արեւմուտքը. հայացք 1891 թվականից
Ներկայացնում ենք 1891 թվականի ապրիլին ամերիկյան The Atlantic Monthly ամսագրում հրապարակված Սեմյուել Գրին Ուիլեր Բենջամինի The Armenians and the Porte հոդվածի հայերեն թարգմանությունը:
Ալեքսանդր Սոլժենիցինի նոբելյան պատմությունը
Խորհրդային Միությունում Սոլժենիցինին Նոբելյան մրցանակ շնորհելը ռումբի պայթյունի էֆեկտ ունեցավ։ Շատերն անկեղծորեն ուրախացան ռուս վառ և ազնիվ գրողի համաշխարհային ճանաչման համար: Սակայն իշխանությունները և պաշտոնական գրական հանրությունը թշնամաբար են ընդունել Շվեդիայի ակադեմիայի որոշումը։ ԽՄԿԿ Կենտկոմը Նոբելյան մրցանակակրին վարկաբեկելու մի ամբողջ ծրագիր էր մշակել։
