Զորավարժությունների միջոցով Ադրբեջանը դիտարկում է նպաստավոր իրավիճակում ուժային սցենարի կիրառումը․ Տաթևիկ Հայրապետյան
– Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովը վերջին շրջանում ակտիվորեն բարձրաձայնում է Հայաստանի կողմից ակնկալվող դրական քայլերի մասին, որին ի պատասխան Բաքուն նշում է կառուցողական դիրքորոշում ցուցաբերելու մասին։ Բայրամովի հայտարարություններն ի՞նչ են ենթադրում։
– Պետք է ընդունել, որ Ադրբեջանը բավականին հմտորեն է մանևրում։ Մի կողմից խաղաղության պայմանագիր են առաջարկում, որն ականջահաճո է հնչում, իսկ իրականում դրա տակ հստակ ռումբեր են տեղադրված՝ հայկական պետական և անվտանգային շահի տեսանկյունից։ Երեկ Բերձորի շրջանում մեկնարկել են նոր զորավարժություններ, իսկ Բերձորի կենսական նշանակությունն Արցախ-Հայաստան կապի ապահովման առումով, կարծում եմ, քննարկման առարկա չէ։ Այդ ականջահաճո արտահայտությունների և տեքստերի ներքո իրենք նախ դնում են ռազմավարական նպատակներին ծառայող հստակ բովանդակություն և դրան զուգահեռ շարունակում են զորավարժություններ իրականացնել և ընդհանուր տարածաշրջանում խնդիրներ ստեղծել։ Այս բոլոր գործընթացներն ուղեկցվում են պաշտոնական Անկարայի հետ։
– Տիկին Հայրապետյան, Ադրբեջանի կողմից վերջին շրջանում հաճախակի դարձած զորավարժությունները, որոնք այս անգամ Քաշաթաղի շրջանում են իրականացվում, ի՞նչ միտում ունեն։
– Նոյեմբերի 9ից ի վեր՝ հինգ տասնյակից ավել թուրք-ադրբեջանական զորավարժություններ են տեղի ունեցել։ Դրանք ուղղակի անցկացվելու համար չեն իրականացվում, ունեն հստակ նպատակ։ Իմ կարծիքով՝ դրա միջոցով իրենք դիտարկում են նպաստավոր իրավիճակում ուժային սցենարի կիրառումը, որովհետև եթե հետպատերազմյան շրջանում պետությունները հակված են գնալ հարաբերությունների կարգավորման և ընդհանուր խաղաղության հաստատման՝ նման գործելաոճ չեն ընդունում, իսկ իրենք ցույց են տալիս, որ նորովի են պատրաստվում։ Իմ դիտարկմամբ՝ սա մարտահրավեր է ոչ միայն Հայաստանին և Արցախին, այլև Իրանին ու Ռուսաստանի, որովհետև երբ իրենք զորավարժություն են անցկացնում ռուս խաղաղապահ առաքելության տեղակայման վայրին շատ մոտ և զուգահեռ կարող են քաղաքացիական անձի սպանել իր իսկ այգում, սա առաջին հերթին հարվածում է ռուս խաղաղապահ առաքելության իրագործմանը և նպատակն ավելի հեռահար է, այսինքն՝ ազատել Արցախը հայերից։
– Չնայած երկկողմ հարաբերությունների կարգավորման հայտարարություններին, ադրբեջանցի արտգործնախարարը նույն ելույթում Հայաստանին մեղադրեց եռակողմ հայտարարության իրագործումը դանդաղեցնելու մեջ, ապա սպառնաց, որ ձեռնարկվելիք քայլերի դեպքում Բաքուն համարժեք արձագանք կտա։ Ադրբեջանն ի՞նչ ռազմավարություն է վարում այսօրինակ իրարամերժ հայտարարությունների ներքո։
– Մենք չգիտենք, թե կուլիսների հետևում ինչ խոսակցություններ են գնում նույն եռակողմ ձևաչափով, կամ Բայրամով-Միրզոյան հանդիպման ընթացքում։ Ճիշտ է, փոքր մամլո հաղորդագրություններ են տարածվում, բայց բուն խոսակցությունների մասին տեղյակ չենք․ գուցե Ադրբեջանը նոր պահանջներ է առաջ քաշում, որից տեղյակ չենք, կամ դրան հայկական կողմն ընդդիմանում է։ Այն, որ Ադրբեջանի ախորժակը բացվել է և շարունակում են նորանոր բաներ «պոկել» իրավիճակից, ակնհայտ է։ Նույն Բայրամովը նշում է՝ Հայաստանը որոշում է գնա ռևանշիզմի, թե խաղաղացման ճանապարհով, իբրև առաջարկում են, իսկ Հայաստանը՝ մերժում։ Ադրբեջանը շարունակում է հոգեբանական գրոհը, որովհետև գերիները դեռ չեն վերադարձվել կամ վերադառնում են փոքր խմբաքանակով։
Մարիամ Ասատրյան