Հայաստանը վերջերս հարաբերական անհայտությունից դուրս եկավ համաշխարհային ասպարեզ՝ հարևան Ադրբեջանի հետ լարվածության պատճառով: Սակայն այս խստաշունչ, լեռնային երկրի վրա ուշադրություն դարձնելու ևս մեկ պատճառ կա՝ նրա արագ զարգացող տեխնոլոգիական ոլորտը, գրում է ամերիկյան Forbes ամսագիրը։

 

Պարբերականն ընդգծում է, որ Հայաստանը վերածվել է տեխնոլոգիական կենտրոնի՝ համաշխարհային խաղացողների ներկայությամբ և դինամիկ ստարտափ էկոհամակարգով։

 

«Ու թեև երկիրը քաղաքականապես մոտ է Ռուսաստանին և Իրանին՝ որպես հակակշիռ արևմուտքի (Թուրքիայի) և արևելքի (Ադրբեջանի) թշնամական հարևանների, նրա մասնավոր հատվածը ամուր կապված է Արևմուտքի, հատկապես ԱՄՆ-ի հետ՝ իր մոտ միլիոնանոց հայկական սփյուռքով»,- գրում է հոդվածի հեղինակ Քրեյգ Սմիթը։

 

«Մենք մեզ համարում ենք ցանցային ազգ, - պարբերականին է ասել  Ռեմ Դարբինյանը՝ Viral Mango  ստարտափի հիմնադիրը, որը  բրենդեր է ընտրում ողջ աշխարհի ազդեցիկ մարդկանց համար։- Մենք ունենք արտերկրում ապրող հայերի սերունդներ»։

 

Հոկտեմբերին Adobe-ի գործադիր տնօրեն Շանտանու Նարայենը մեկնեց երկրի աշխույժ մայրաքաղաք Երևան՝  Silicon Mountains համաժողովում  ելույթ ունենալու և Adobe-ի նոր շենքը  բացելու համար: Ամբողջ քաղաքում տասնյակ ստարտափներ ցուցադրեցին իրենց նորարարությունները ամենամյա Digitec expo ցուցահանդեսում: Փոքրիկ, ծովի ելք չունեցող երկիրն արդեն լույս աշխարհ է բերել մեկ միաեղջյուր (Picsart),  շատերը ճանապարհին են, նշում է Forbes-ը:

 

«Պարզ օրերին կարելի է տեսնել Հայաստանի ազգային խորհրդանիշ հանդիսացող հեռավոր Արարատ լեռան ձյունածածկ գագաթը, որը հառնում է Թուրքիայի հետ սահմանից այն կողմ։ Երևանը լի է նրբաճաշակ ռեստորաններով, որտեղ տեխնոլոգիական երիտասարդ ձեռներեցները, սեղանների շուրջ նստած, խմում են ծիրանի կոնյակ և ուտում խաղողի տերևներում  լցոնած ուտեստներ՝ քննարկելով վերջին նորարարությունները։

 

Տարբեր ինդեքսներ ցույց են տալիս Հայաստանը որպես զարգացող տեխնոլոգիական երկիր Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում, ինչը  Խորհրդային Միության առաջատար տեխնոլոգիական կենտրոններից մեկի դերի ժառանգությունն է. ԽՍՀՄ-ում առաջին ընդհանուր նշանակության համակարգիչները ստեղծվել են այնտեղ 1960-ականների սկզբին:

 

Այս իրավիճակը սասանվեց Միության փլուզման և դրան հաջորդած Ադրբեջանի հետ Հայաստանի ազգային սահմանների որոշման համար պատերազմի ժամանակ, հակամարտություն, որը շարունակում է արտացոլվել այսօր: Սակայն Հայաստանը վերականգնվեց և, հիմնվելով ԱՄՆ-ում իր սփյուռքի հաջողությունների վրա, դարձավ տարածաշրջանի ամենաուժեղ տնտեսություններից մեկը»,- ​​գրում է պարբերականը։

 

Միևնույն ժամանակ, Forbes-ն ընդգծում է, որ այնպիսի մարդիկ, ինչպիսիք են Moderna բիոտեխնոլոգիական ընկերության համահիմնադիր Նուբար Աֆեյանը, Reddit-ի համահիմնադիր Ալեքսիս Օհանյանը և Apple-ի նախկին տնօրեն և macOS օպերացիոն համակարգի ստեղծող Ավի Թևանյանը, բոլորն էլ կապված են Հայաստանի հետ։

 

«1991 թվականին անկախություն ձեռք բերելուց հետո Հայաստանը սկսեց զարգանալ որպես կուլիսային ծրագրային ապահովման մշակող արևմտյան ընկերությունների համար, որոնցից շատերը հիմնադրվել էին հայերի կողմից: Բայց աստիճանաբար այն բարձրացավ արժեքային շղթայում և սկսեց արտադրել սեփական արտադրանքը:

 

Այս միտումը միայն ուժեղացավ Ուկրաինայի հետ Ռուսաստանի պատերազմի բռնկմամբ, որը ստիպեց երկու երկրների ընկերություններին տեղափոխվել Երևան։ Հետագա կապիտալի ներհոսքը հանգեցրեց հայկական դրամի արժեքի բարձրացմանը դոլարի նկատմամբ՝ վնասելով երկրի աութսորսինգային ոլորտի  մրցունակությանը։ Միևնույն ժամանակ, վենչուրային կապիտալի  փոքր  արդյունաբերությունը միավորվեց տեխնոլոգիաների զարգացումը  ֆինանսավորելու համար, և այսօր ստարտափները կարող են մինչև 1 միլիոն դոլար հավաքել երկրի ներսում՝ նախքան արտասահմանում վենչուրային ներդրողներին դիմելը:

 

Ուստի, երկրի տնտեսությունը վերելք է ապրում, Արժույթի միջազգային հիմնադրամը այս տարի կանխատեսում է 7 տոկոս աճ՝ այն դարձնելով տարածաշրջանի ամենաարագ զարգացող տնտեսությունը:

 

Աշխարհի շատ երկրներ ունեն զարգացած տեխնոլոգիական կենտրոններ և ստարտափ էկոհամակարգեր, սակայն Հայաստանի համար սա գոյատևման խնդիր է»,- ընդգծում է պարբերականը։

 

«Հայաստանի տնտեսական զարգացման ապագան գիտելիքահեն բարձր եկամտաբեր արտադրանքի մեջ է»,- Forbes-ին է ասել երկրի բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Ռոբերտ Խաչատրյանը։

 

Նա պարզաբանել է, որ որպես դեպի ծով ելք չունեցող երկիր, լոգիստիկ ծախսերը նշանակում են, որ այն չի կարող ֆիզիկական ապրանքներ արտահանել մրցունակ գներով:

 

«Տեխնոլոգիական արդյունաբերությունն այժմ երկրի ամենաարագ զարգացող ոլորտն է, որը 2023 թվականին աճել է ավելի քան 30 տոկոսով՝ առաջ անցնելով ռեսուրսների արդյունահանումից և գյուղատնտեսությունից՝  տնտեսության հիմնական շարժիչ ուժերից: Եվ սա գրավում է օտարերկրյա ներդրումներ։ Բացի Adobe-ից, աշխարհի ամենահզոր տեխնոլոգիական ընկերություններից շատերն այնտեղ գրասենյակներ են հիմնել, այդ թվում՝ Microsoft-ը, Google-ը, IBM-ը և Cisco-ն:

 

Արհեստական բանականությունն, անշուշտ, առաջարկվող ամենահայտնի տեխնոլոգիան է: Picsart-ում՝ լուսանկարների և տեսանյութերի խմբագրման հարթակում, որը գործարկվել է 2011 թվականին, տվյալների մշակման գիտնականների թիմը ստեղծում է generative AI foundation-ի սեփական  մոդելը: Առավել թարմ Krisp ստարտափը, արհեստական բանականությունն օգտագործում է  անգլերեն խոսող  ֆիլիպինցիների և հնդիկների առոգանությունը իրական ժամանակում ԱՄՆ միջինարևմտյան բնակչի սովորական առոգանությանը փոխարկելու համար․ արտադրանք, որն ընկերությունը վաճառում է Հյուսիսային Ամերիկան սպասարկող քոլ-կենտրոններին»,- նշում է պարբերականը:

 

Աղբյուր՝ news.am