Թուրքիան նախագծում ներառնված չէ: Միջազգային մամուլում հոկտեմբերի 7-ից, Իսրայելի դեմ ՀԱՄԱՍ-ի հարձակումներից հետո հրապարակումներ եղան, որ Մերձավոր Արեւելքում իրավիճակի կտրում սրացման դրդապատճառներից մեկն էլ ԱՄՆ-Հնդկաստան համաձայնության տապալումն է:
Հոկտեմբերի 12-ին հայտնի դարձավ, որ Ռուսաստանը եւ Ադրբեջանը սկզբունքային համաձայնության են եկել Հյուսիս-հարավ տրանսպորտային միջանցքի հարցում: Տեղի ունեցավ Ադրբեջան-Իրան նոր կամրջի հիմնարկեքի արարողությունը, եւ Բաքուն հայտարարեց, որ Նախիջեւանի հետ կարող է կապվել Իրանի տարածքով: Այնուհետեւ Իլհամ Ալիեւը բացահայտեց, որ Աղբենդ-Իրան-Ջուլֆա ուղեանցումը կծառայի Հյուսիս-հարավ տրանսպորտային միջանցքին: Այսինքն, Ռուսաստանն Ադրբեջանի տարածքում կունենա Իրանի հետ կապի երկու հնարավորություն: Մեկ ուղղահայց կապ Ռուսաստանն արդեն ունի, դա Կասպից ծովն է:
Երկրորդն ստեղծվում է Ղազախստան-Թուրքմենստան-Իրան գծով: Եթե Ադրբեջանական միջանցքն իրականություն դառնա, իսկ դա գրեթե առարկայական է, ապա Ռուսաստանը կունենա Իրանի հետ հաղորդակցության երրորդ ուղղահայացը: Առայժմ գործարկված է տրանսպորտային մեկ հորիզոնական: Դա Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղին է, որ Կենտրոնական Ասիան կապում է Թուրքիային, նրա միջոցով՝ Եվրամիության երկրներին: Այդ կապուղին կծառայի նաեւ Չինաստանին: Որպես գաղափար է մնում Պարսից ծոց-Սեւ ծով կոմունիկացիայի ստեղծումը, որ պետք է անցնի Հայաստանի տարածքով: Հայաստանի տարածքով պետք է անցնի նաեւ երկրորդ՝ Թուրքիա-Կենտրոնական Ասիա հորիզոնականը:
Հայկական խաչմերուկն, այսպիսով, աշխարհաքաղաքական մրցակցության, կապուղիների ծրագրավորման ընդհանուր պատկերից հնարավոր չէ առանձնացնել եւ դիտարկել բացառապես հայ-ադրբեջանական եւ հայ-թուրքական կամ հայ-ռուսական հարաբերությունների տիրույթում: Խնդիրը չափազանց խորքային է, ներգրավված ուժերը՝ ազդեցիկ, որպեսզի Բաքուն եւ Երեւանը կամ Երեւանը եւ Անկարան, կամ նույնիսկ Մոսկվան եւ Անկարան հանգեն մի հայտարարի:
Տեսականորեն, իհարկե, այդ նախագիծը կարող է համընկնել բոլոր կողմերի շահերին, բայց գործնականում հնարավոր չէ կանխատեսել, թե Հնդկաստանի եւ Միացյալ Նահանգների համար ո՞ր երթուղին է նախընտրելի կամ նպատակահարմար, կամ Ռուսաստանն ինչու՞ է ձգտում Իրանի հետ իր հաղորդակցությունը միջնորդավորել նաեւ Ադրբեջանով: Չինաստանի համար նախընտրելի չէ՞ Եվրապայի հետ հաղորդակցվել Իրանի եւ Թուրքիայի տարածքով եւ Կենտրոնական Ասիան շրջանցել: Կամ ի՞նչ ծավալի բեռնափոխադրումներ կարող է Չինաստանն իրականացնել Հայաստանի հարավի երթուղով:
Բաքվում գումարվել է ՄԱԿ-ի Կենտրոնական Ասիայի երկրների տնտեսական զարգացման Ծրագրի մասնակից երկրների գագաթնաժողով, որին պատվավոր հյուրի կարգավիճակով մասնակցել է Վրաստանի վարչապետը: Ընդունվել է «միջին միջանցքի» լոգիստիկայի թվայնացման ճանապարհային քարտեզ: «Միջին միջանցք» ասվածը Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղին է: Գագաթնաժողովի ոչ մի մասնակից չի խոսել Հայաստանի հարավում կոմունիկացիոն նախագծի մասին: Կարելի՞ է ենթադրել, որ սա Հայաստանին հասցեագրված ակնարկ է: Այն իմաստով, որ աշխարհաքաղաքական նշանակության կոմունիկացիաներն այս անգամ էլ կարող են շրջանցել Հայաստանը, եւ ամեն ինչ կմնա այնպես, ինչպես կա:
1in.am
Նմանատիպ Լուրեր
