Սամսոն Տեր-Պողոսյանը 19-րդ դարի վերջին քառորդի հայ ազատագրական պայքարի ամենաինքնատիպ մարտիկներից մեկն է: Նրա ամբողջ կյանքն ու գործերն իր ժողովրդի խնդրին բոլորանվեր ծառայելն էր: Դրա շնորհիվ նա դեռեւս իր կենդանության օրոք հասարակության մեջ լայն ճանաչում ու սեր էր նվաճել եւ քանի որ հայրենասեր գրող Րաֆֆու «Խենթր» վեպի գլխավոր հերոս Վարդանի կերպարի նախատիպն է, մեր ժողովրդի երախտապարտ հիշողության մեջ դրոշմված է հենց այդ անունով՝ Խենթ:

 

Սամսոն Տեր-Պողոսյանր ծնվել է 1851 թ. Ապարանի գավառամասի Արագյուղում, որր 1830-ական թվականներին հիմնադրել էին Ալաշկերտի հովտի Արծափ գյուղից վերաբնակվածները, այդ թվում նաեւ նրա հայրր' քահանա Պողոս Տեր-Պողոսյանր:

 

Սամսոնը Գեներալ Արշակ Տեր-Ղուկասովի գլխավորած Երևանյան ջոկատի կազմում կամավոր մասնակցել է 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմին։ 1877 թվականի հունիսին, երբ թուրքական զորքերը պաշարել են Բայազետի բերդը, քրդական տարազով ծպտված Տեր-Պողոսյանը «խենթ» ձևանալով, գիշերով կարողացել է դուրս գալ թշնամու օղակից և բերդի վիճակի մասին տեղեկացնել Արշակ Տեր-Ղուկասովին։ Օգնության ուղարկված ուժերը հունիսի 28-ին ազատագրել են Բայազետը և փրկել բերդի կայազորը։ Գեներալ-լեյտենանտ Արշակ Տեր-Ղուկասովի միջնորդությամբ այդ սխրանքի համար ռուսական իշխանությունները նրան շնորհել են սպայի կոչում, Սուրբ Գեորգիի ոսկե խաչ և նշանակել ցմահ թոշակ։

 

Հետագայում 1903-1906 թթ. եղել է Վայոց Ձորի գավառի գավառապետի պաշտոնակատար, իսկ 1906-1911 թթ.՝ Էջմիածնի գավառի ջրաբաշխ։ Իր անձնական միջոցներով 1890-ին հայրենի Արագյուղում հիմնել է դպրոց, որի ուսուցիչներին վճարելու համար մինչև իր մահը ամենամյա ֆինանսական օգնություն է հատկացրել։

 

 

Մահացել է Էջմիածնում 1911 թվականի ամռանը։ Թաղման արարողությանը մասնակցել են Էջմիածնի, Աշտարակի ու Ապարանի գավառամասերի գյուղերի գյուղապետեր ու գյուղացիներ, կառավարական պաշտոնյաներ, Էջմիածնի միաբանության վարդապետներ, եպիսկոպոսներ, գյուղերի քահանայական դասը։ Թաղման հոծ թափորը հերոսի մարմինը հողին է հանձնել Էջմիածնի սուրբ Գայանե վանքին կից գերեզմանատանը։