Ադրբեջանի հերթական սադրանքը ուղղված է Հայաստանի և Իրանի համատեղ շահերի դեմ
Ադրբեջանի հերթական սադրանքի արդյուքում ինչպես ենթադրվում էր, ադրբեջանական ուժերը խախտելով միջազգային բոլոր պայմանավորվածություններն ու սահմաների անձեռնմխելիության կանոնները և արցախյան պատերազմի հրադադարի մասին ստորագրված եռակողմ համաձայնագրի դրույթները՝ չորեքշաբթի երեկոյան փակել են Հայաստանի սուվերեն տարածքում գտնվող Շուռնուխ–Կարմրաքար ճանապարհահատվածը, իսկ օգոստոսի 26-ին` Գորիս–Որոտան հատվածը։
Միևնույն ժամանակ Գորիս–Կապան մայրուղին ոչ միայն մարզային, այլև միջպետական նշանակություն ունի, քանի որ տանում է դեպի հայ–իրանական սահման։ Ադրբեջանի անպատասխանատու և ագրեսիվ քայլի հետևանքով ինչպես հայտնի է դարձավ հարյուրավոր հայկական և իրանական բեռնատարներ էին մնացել Հայաստանում և Իրանում, հնարավորություն չունենալով ուղերթներ իրականացնել, քանի որ Ադրբեջանի ԶՈւ զինծառայողները փակել էին(այժմ վերավացված) Սյունիքի մարզի Գորիս–Կապան ճանապարհահատվածը։
Սա լուրջ սպառնալիք է՝ նախ ուղղված Հայաստանի և Իրանի առևտրատնտեսական շահերի և տարածաշրջանային անվտանգության և խաղաղության ուղղությամբ տարվող միջազգային ջանքերի դեմ։ Ադրբեջանի անպատասխանատու և սադրիչ գործողությունները միանշանակորեն լուրջ սպառնալիք են նախ ուղղված Հայաստանի և Իրանի առևտրատնտեսական շահերի և տարածաշրջանային անվտանգության և խաղաղության ուղղությամբ տարվող միջազգային ջանքերի դեմ։
Կարծում եմ, որ Ադրբեջանի կողմից նման սադրանքներ ձեռնարկելու թվականների համադրումը կատարվում է կանխամտածված և միտում ունի Իրանին ներքաշել Կովկասյան տարածաշրջանի լարվածություներում, հիմք պատրաստելով նախ՝ Իրանի տրանսպորտային և արևտրական կապերը կտրել Հայաստանից, ապա խափանել Հյուսիս-Հարավ մայրուղու կառուցման գործընթացը, որում անմիջականորեն մասնակից ու շահառու կողմ է համարվում Իրանը։
Դեպքերի արագընթաց զարգացումը Սյունիքի մարզում և Իրանից դեպի Երևան տանող այդ ճանապարահատվածի բռնի ուժով փակվելը Ադրբեջանական զիվորական ծառայողների կողմից քաոսային իրավիճակ է ստեղծել Իրանից Հայաստան ապրանք տեղափոխվող մաքսային ծարայություննում և ուղևորատար ընկերություններում։ Սա մի հարց է, որի նկատմամբ անտարբեր չեն Իրանի պետական պաշտոնյաները, հատկապես, որ նկատի առնենք հինգշաբթի օգոստոսի 27-ին իր աշխատանքն սկսեց Իրանի նորընտիր նախագահ Թբրահիմ Ռայիսիի կառավարության կաբինետը։
Կարծում եմ, որ Ադրբեջանի կողմից նման սադրանքներ ձեռնարկելու թվականների համադրումը կատարվում է կանխամտածված և միտում ունի Իրանին ներքաշել Կովկասյան տարածաշրջանի լարվածություներում, հիմք պատրաստելով նախ՝ Իրանի տրանսպորտային և արևտրական կապերը կտրել Հայաստանից, ապա խափանել Հյուսիս-Հարավ մայրուղու կառուցման գործընթացը, որում անմիջականորեն մասնակից ու շահառու կողմ է համարվում Իրանը։
Իրանին մտահոգում է Հայաստանի Սյունիքի մարզում տեղի ունեցող սահմանային լարվածությունները և դրանից բխող սպառնալիքներն ու նոր մարտահրավերները, որոնք վստահաբար վտանգում են Իրանի տարածաշրջանային շահերն ու անվտանգությունը։ Ակնհայտ է Աֆղանստանի հետ կապված զարգացումներից հետո Թուրքիան փորձում է Աֆղանստանում ստեղծված անվտանգային վակիումը փոխարինել իր կամ պրոքսի ուժերի տեղակայմամբ Աֆղանստանում և այդ ֆոնին առանձին դերակատարություն է վերապահել իր դաշնակից Ադրբեջանի ահաբեկիչ կառավարության համար։ Միևնույն ժամանակ Թուրքիան և նրա պրոքսի գործընկերները փորձում են Հայաստանի վրա ճնշում գորադրելով Սյունիք մարզի վրայով միջանց ապահովել դեպի Նախիջևան, ինչը նախ կմասնատի Հայաստանը և հետո Իրանի կապը կկտրի Հայաստանի հետ ու տրանսպորտային հնարավորությունը դեպի հյուսիս, այսինքն Սև ծով և Եվրոպա՝ Իրանի համար։ Ավելին Թուրքիան և Արբեջանը փորձում են խափանել Հյուսիս-Հարավ մայրուղու կառուցումը և այն փոխարինել իրենց պանտուրանիստական այսպես ասած՝ Բաքու-Նախիջևան-Թուրքիա ճանապարհով։ Այս ճանապարը նաև կարող է սպասարկել Թուրքական բանակի տեղաշարժերին դեպի Միջին Ասիայաի տարածաշրջան և հատկապես այս պահին Աֆղանստան։
Հաշվի առնելով այս բոլոր աշխարհաքաղաքական զարգացումերը, և Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի դեմ ուղղված սադրանքները և Թուրքիայի կողմից Իրանին տարածաշրջանում մեկուսացնելու ջանքերին, վստահաբար Իրանը հաշվի առնելով իր գեոպոլետիկական և տնտեսաէներգետիկ շահերը տարածարջանում հավասարակշիռ և միգոցե այս դեպքում ավելի կոշտ մոտեցում ցուցաբերի իր շահերի դեմ ուղղված ցանկացած քայլի նկատմամբ և հատկապես Իրանի և Հայաստանի շահերի դեմ ուղղված պետությունների քայլերի վերաբերյալ։ Այստեղ ի հարկե վճռորոշ դերակատարություն կարող են ունենալ Հայաստանի իշխանությունների մոտեցումը և Հայաստանի Արտաքին գործերի նախարարության և արտասահմանյան ներկայացուցչությունների ջանքերն ու ակտիվ քայլերը՝ բացահայտելու և դատապարտելու Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի սուվերեն ինքնիշխանության դեմ ուղղված սադրանքների և անուղղակիորեն Իրանի առևտրատնտեսական և տրանսպորտային շահերի ու անվտանգության դեմ ուղված քայլի դատապարտումը Հայաստանի կողմից։
Քաղաքական մեկնաբան՝ Սահակ Շահմուրադյան
Նմանատիպ Լուրեր
