Սակայն թուրքական կառավարությունը հրաժարվում է այդ խնդրի պատասխանատվությունն ընդունել: Այս հարցում թուրք ժողովրդի շրջանում բարձրացված զգայունությունը հրահրել է ատելություն հայ փոքրամասնության նկատմամբ Թուրքիայում: Օրինակներից մեկը 2007 թվականին հայկական «Ակոս» թերթի խմբագիր Հրանտ Դինքի սպանությունն էր Ստամբուլում:

1960-70 -ականներին Ստամբուլի ասիական հատվածում գտնվող Տուզլա մանկական ճամբարը պատկանում էր թուրքահայերին, սակայն 1980 -ականների սկզբին թուրքական կառավարությունը փակեց ճամբարը: Փաստն այն է, որ 1936 թվականի իրադարձություններից և դատարանի վճիռներից հետո, թուրքական կառավարությունը գրավեց բազմաթիվ ոչ մահմեդական հիմնադրամների, հատկապես հայերի և հույների ունեցվածքը, և նրանցից շատերը չեն վերադարձվել իրենց տերերին, ինչը հակասում է միջազգային տնտեսական և սոցիալական և մշակութային իրավունքների կոնվենցիաներին (1966):

Իհարկե, Թուրքիայի խորհրդարանում 2008 եւ 2011 թվականներին ընդունվեց նոր օրենքներ, որոնք իրավական տեսանկյունից չօգնեցին ոչ մահմեդական փոքրամասնություններին:

Թուրքիայում Մտքի ազատության ինստիտուտի ղեկավար Մինա Յըլդըրըմն ասել է.«Ավելի համապարփակ օրենք պետք է ընդունվի, որը կդյուրացնի  բռնագրավված գույքի վերադարձը»:

Վաշինգտոնում Ժողովրդավարության պաշտպանության հիմնադրամի անդամ, Թուրքիայի խորհրդարանի նախկին պատգամավոր Իյքան Արդեմիրը ասել է.«Փոքրամասնությունների սեփականության վերադարձը Թուրքիայում քաղաքացիության հավասար իրավունքների ճանաչման առանցքային մարտահրավերներից է»:

Հայերի նման կրոնական փոքրամասնությունների իրավունքների ոտնահարումների որոշ դեպքեր և օրինակներ արտացոլված են նաև որոշ հայտնի թուրք գրողների ստեղծագործություններում: Յաշար Քեմալն իր ամենահիշարժան  «Ինջե Մեմեդ» աշխատության մեջ, գրում է. «Եթե ​​անկախության պատերազմը տեղի չունենար, ոչ ոքի մտքով անգամ չէր անցնի գրավել այս հողի մեկ թիզը: Այս հողի մի մեծ մասը պատկանում է սուլթան Աբդուլ Համիդին,  և արաբներին, որոնք կոչվում են եգիպտացիներ, և մի մասը պատկանում է հայերին»:

Թուրքիայի քրիստոնեական փոքրամասնությունը, բացի հայերից, ներառում է մի շարք կաթոլիկ, ուղղափառ, քաղդեական, ասորական և վրացական  քրիստոնյաներ, որոնք 1453  թվականին  օսմանյան կժամանակաշրջանում սուլթան Մուհամմեդ Ֆաթեհի  կողմից  Ստամբուլի նվաճումից և դրանից հետո Թուրքիայի Հանրապետության ստեղծումից հետո հատկապես հույն ուղղափառ  քրիստոնյաները, դառը իրադարձություններ ապրեցին 1933, 1955 և 1964 թվականներին: Թուրքիայի քրիստոնյաների համար ժամանակակից ամենաողբերգական իրադարձություններից մեկը 2007 թ.-ի ապրիլի 17-ի սպանդն է, որը հայտնի է որպես Մալաթիայի կոտորած: Մի քանի տղամարդիկ, ովքեր ձևացնում էին, թե հետաքրքրված են քրիստոնեությամբ, դաժանաբար սպանեցին երեք քրիստոնյայի և երկու մուսուլմանի Մալաթիայի «Զիվար» հրատարակչությունում: Յոթ տարի անց, Թուրքիայի խորհրդարանի կողմից 2014 թվականի փետրվարի 2 -ին ընդունված նոր օրենքների համաձայն դատարանը անմեղ ճանաչեց սպանության մեջ մեղադրվող հինգ մեղադրյալներին: Նոր օրենքը դատարանի վճռի համար  մեղադրյալների ազատազրկման  ժամկետը տաս տարուց կրճատեց մինչև հինգ տարի: Թուրքիայում քրիստոնեական փոքրամասնության նկատմամբ բացասական վերաբերմունքն աճել է, հատկապես այն բանից հետո, երբ ենթադրյալ քահանա Էնդրյու Բրենսոնը, որպես ԿՀՎ -ի լրտես 2016 թվականի հոկտեմբերին ձերբակալվել էր Թուրքիայում: Ամերիկացի Էնդրյու Բրենսոնը 23 տարի ծառայել էր որպես  հոգևոր հովիվ Իզմիրում և եկեղեցում: Լրտեսության և գյուլենական շարժման հետ կապերի մեղադրանքով նրա ձերբակալությունը և մեղադրական վճիռը մեծացրեց վատատեսությունը Թուրքիայի քրիստոնեական համայնքների գործունեության նկատմամբ, չնայած նրան ազատ արձակեցին ԱՄՆ ճնշման պատճառով: Թուրքիայի քրիստոնեական փոքրամասնությունն այս երկրի որոշ քաղաքներում, հատկապես Ստամբուլում ունեն եկեղեցիներ և կրթական կենտրոններ, և նրանք զբաղվում են կրոնական գործունեությամբ: Սակայն, ինչպես հայ համայնքի  փոքրամասնությունը, նրանք կարծում են, որ կառավարությունը հրաժարվում է նրանց  վերադարձնել նախկինում բռնագրավված մի շարք կրոնական և մշակութային վայրեր: Հունական փոքրամասնությունը բազմիցս քննադատել է երկրում և Կիպրոսի թուրքական հատվածում հունարենի ուսուցման համար ստեղծված սահմանափակումները: Հունական և հայ քրիստոնյա փոքրամասնությունների իրավունքների խախտումների օրինակներից է Թուրքիայում ոչ մուսուլմանների կոդավորումը, որը սկսվել է 1924 թվականին և շարունակվել է 1983 և 2001 թվականներին տրված շրջաբերականներով: Այս շրջաբերականներում ընդգծվում է, որ պետք է խուսափել գրանցման փաստաթղթերի վերաբերյալ տեղեկատվություն  տրամադրել մինչև 1924 թվականը գաղթածների ժառանգներին:

Թուրքիայում կառավարությունը ոչ մահմեդականների նկատմամբ կիրառվող հարկերն օգտագործել է փոքրամասնություններից հարկեր գանձելու համար: Այս կոդերն օգտագործվել են նաև  փոքրամասնությունների պետական ​​աշխատատեղերում աշխատանքի տեղավորվելու և թուրքերից անջատվելու համար: Կառավարության պաշտոնյաները ընդգծոում են, որ այս ծածկագրերը նախատեսված չեն կրոնական փոքրամասնությունների թվարկման համար և օգտագործվում են իրենց երեխաներին հատուկ փոքրամասնությունների դպրոցներում օրենքով և վարչական նպատակներով գրանցելու համար:

Բայց քննադատները նշում են, որ Թուրքիան օգտագործում է կոդավորումը ավելի հսկողության և սահմանափակումների ու գույքի բռնագրավման համար: Գաղտնի կամ ոչ գաղտնի ծածկագրերի օգտագործումը ՝ անձին նույնականացնելու համար, հակասում է մարդու իրավունքների միջազգային փաստաթղթերին, այդ թվում ՝ 1989 թվականի երեխաների իրավունքների մասին կոնվենցիային և փոքրամասնությունների վերաբերյալ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 1992 թ-ի հռչակագրին։

Հայ փոքրամասնության մշակութային և կրոնական կենտրոնների բռնագրավված հոգևոր ժառանգությունը վերադարձնելուց հրաժարվելը, հայերի նկատմամբ հատկապես ծայրահեղ ազգայնական կուսակցությունների կողմից ատելության մթնոլորտի շարունակումը, հայ փոքրամասնության սահմանափակումը անկախ ռադիո և հեռուստաալիքներ ստեղծելու գործում: Բողոքի ակցիանների անցկացման արգելքը, հատկապես ապրիլի 24 -ին՝ Հայոց ցեղասպանության տարելիցին նվիրված միջոցառումների կազմակերպման արգելումը, և հայ փոքրամասնությանը մեծամասնության համայնքում  բռնի  ինտեգրելու ձգտումը, հայերի մշակութային, կրոնական և լեզվական իրավունքների  ոտնահարումներից են: 

Պատրաստեց՝ Սահակ Շահմուրադյանը