Իրանահայ արձակագիր, հրապարակախոս Հակոբ Կարապենց (Կարապետյան)
Գրականության անդաստանում աշխատողը պետք է զգուշությամբ մոտենա իր գործին, քանի որ նրա ստեղծած յուրաքանչյուր տողը կարող է մեծ ազդեցություն ունենա ժողովրդի անհատական կամ էլ հավաքական ճակատագրի վրա: Իր գործին լրջորեն վերաբերվող ստեղծագործողի տողերը կյանք են ստանում ու ապրում են հավերժ: Քանի որ նա իր ստեղծագործություններում մասնիկներ է ներդնում իր իսկ էությունից:
Իրանահայ արձակագիր Հակոբ Կարապենցը ծնվել է 1925թ. Իրանի Թավրիզ քաղաքում: Ավարտել է Թեհրանի Սեն Լուի ֆրանսիական քոլեջը և Հայկազյան-Թամարյան հայկական դպրոցը։ 1944 թվականին Կարապենցը եղել է Թեհրանի Հայ Պատանեկան մշակութային միության հիմնադիրներից, որ 1946 թվականից՝ Հայ Երիտասարդական մշակութային միություն, 1950ից՝ «Հայ Մշակութային Արարատ Միություն», ապա՝ «Հայ Մշակութային Արարատ Կազմակերպություն»։ Կարապենցը 1940-ական թվականներին մեկնում է ԱՄՆ: 1947-1949 թվականներին նա սովորել է ԱՄՆ-ի Միսսուրի նահանգի, 1950-1952 թվականներին՝ Նյու Յորքի Կոլումբիայի համալսարաններում։
Հակոբ Կարապենցը Մասնագիտացել է լրագրության մեջ: Որպես երկրորդ մասնագիտություն Նա ընտրել է հոգեբանությունը։ 1951-1953 թվականներին Կալիֆոռնիայում բնակվելուց հետո, տեղափոխվել է Նյու-Յորք: Նյու Յորքում Հակոբ Կարապենցը մեկ տարի դասավանդել է Քորնել համալսարանի լեզվաբանական բաժնում։ 1954-1979 թվականներին աշխատել է Ամերիկայի ռադիոյի ռադիոկայանի հայկական բաժնում։
Իր ստեղծագործական կյանքում Կարապենցը հեղինակել է բազմաթիվ պատմվածքներ, վեպեր ու վիպակներ:
1970թ. կարապենցը Վաշինգտոնում հրատարկել է 384 էջերից բաղկացած «Անծանօթ Հոգիները»-ը:
1972 թվականին Վաշինգտոնում՝ «Կարթագենի դուստրը» վեպը, որ արժանացել է Հայկաշեն Ուզունյան գրական մրցանակի:
Ապա 1975թ. Վաշինգտոնում հրատարակում է պատմվածքների շարք «Նոր աշխարհի հին սերմնացանները» խորագրով:
1981թ. Նյու Յորքում Կարապենցը հրատարակում է «Միջնարար» պատմվածքների շարքը, որ արժանացել է Հայկաշեն Ուզունյան գրական մրցանակին:
1983թ. հրատարակում է «Ադամի գիրքը» վեպը, որը արժանացել է 1983թ., ՀԲԸՄ Ալեք Մանուկյան և ֆրանսահայ ԳՄ Է.Գավուքճյան-Այվազյան գրական մրցանակներին:
1986թ. Նյու Յորքում «Ամերիկեան շուրջպար» պատմուածքների շարքը:
1987 թ. Անկատար եւ այլ պատմուածքներ Նյու Յորքում:
Այնուհետև 1992թ. Ուոթրթաուն «Երկու աշխարհ» վերտառությամբ գրական փորձագրութիւններ, Իսկ 1994թ. «Մի մարդ ու մի երկիր»-ը և այլ պատմվածքներ:
Հակոբ կարապենցը իր մահկանացուն կնքեց 1994 թվականի հոկտեմբերի 20-ին ԱՄՆ Բոստոն քաղաքում:
Հակոբ Կարապենցի մահվանից հետո 1995թ. Երևանում երկու հատորով լույս է տեսել նրա երկերը: 2008թ. Երևանում «Պատմավածքները», այնուհետև 2009թ. Արլինգտոնում «Մտորումներ» հոդվածների ժողովածուն: 2012թ. Երևանում վերահրատարակվել է «Ադամի գիրքը» վեպը:
1995 թվականին Երևանի քաղաքային խորհրդի մարտի 27-ի թիվ 643 որոշմամբ Երևանի թիվ 6 հիմնական դպրոցն անվանակոչվել է սփյուռքահայ գրող, հրապարակախոս Հակոբ Կարապենցի անունով։
Հակոբ Կարապենցի գրականությանն ու ստեղծագործական յուրահաատկությունների մասին բացատրությունների ու վերլուծություններ կարող ենք գտնել 1995թ. հրատարակված Հայկական համառոտ հանրագիտարանում, 1999թ. հրատարակված Քեշիշյան (Արամունի) Ա., Հակոբ Կարապենց, Աշխարհընկալումը և արվեստը, 2002թ. հրատարակված Դավիթ Գասպարյանի «Հայ գրականություն» ստեղծագործության 2-րդ հատորում: 2005թ. հրատարակված կենսագրական հանրագիտարանում, 2008թ. հրատարակված Վազգեն Գաբրիելյանի, Հայ նորագույն գրականություն (Սփյուռքահայ գրականություն) ստեղծագործությունում և այլ գրականագիտական ստեղծագործություններում ու նաև բազմաթիվ ինտերնետային կայքերում:
Հակոբ Կարապենցի հիշատակին 2021թ. սեպտեմբերի 23-ին Երևանի պետական համալսարանում տեղի է ունեցել միջազգաին գիտաժողով, որտեղ ելույթ են ունեցել տաբեր գրականագետներ:
Թողնելով գրական մեծ ու արժեքավոր ժառանգություն Կարապենցը հեռացավ կյանքից՝ իր մեծ ավանդը ներդնելով հայ գրականության անդաստանում:
Կազմեց՝ Նորիկ Ղարաբեգյանը
parstoday.com/hy