Ռուսաստանի ԱԳ փոխնախարար Ռուդենկոն վերահաստատել է, որ Ռուսաստանը պատրաստ է միջնորդի դեր ստանձնել Հայաստանի և Թուրքիայի միջև և նշել է, որ իրենք կարևոր են համարում նախապայմաններ առաջ քաշելուց հրաժարվելը, փոխադարձ ընդունելի քայլերի վրա կենտրոնանալը, ինչը կհանգեցնի վստահության և բարիդրացիության մթնոլորտի աստիճանական ձևավորմանը: Ինչպես եք գնահատում այս հայտարարությունը, արդյոք առաջիկայում ականատես կլինենք որոշակի քայլերի:

Անդրեյ Ռուդենկոն պարզապես ջուր է ծեծում, ասելով, թե մենք խրախուսում ենք առանց նախապայմանների հարաբերությունների բարելավումը: Հայաստանի նախորդ իշխանություններն էլ, Փաշինյանն էլ մի քանի անգամ ասել է, որ մենք առանց նախապայմանների պատրաստ ենք երկխոսության, որովհետև աշխարհում որևէ պետություն նախապայմանով դիվանագիտական հարաբերություններ չի խոստանում: Դա տվյալ պետության արժանապատվության հարցն է: Այստեղ կարևորը ոչ թե բուն հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավումն է, այլ այն, թե այդ նախաձեռնությունն ում է պատկանում, իսկ բարելավումը կարող է հետաձգվել: Հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավման նախաձեռնության համար միմյանց հետ մրցակցում են Մոսկվան ու Վաշինգտոնը: Ես հույս ունեմ, որ նախաձեռնությունը կանցնի Վաշինգտոնին, արդեն անցել է, և Ռուսաստանը դուրս կմղվի հայ-թուրքական հարաբերությունների նորմալացման գործընթացից, և բարին էլ դա կլինի մեր ժողովրդի համար:

Իսկ Թուրքիան ի՞նչ է ուզում. վերջերս Չավուշօղլուն Մեջլիսում երբ խոսում էր, բերանից մեղր էր կաթում: Նա ասաց, որ մենք ընդամենը տրանսպորտային ուղիների ապաշրջափակման մասին ենք խոսում, ոչ թե Հայաստանում թուրքական դեսպանատուն բացելու: Երկու օր հետո Էրդողանն ասաց՝ Տիրոջ օրհնությամբ, դա էլ ենք բացելու: Դե հիմա պատկերացրեք՝ 44-օրյա պատերազմում Էրդողանը հայտարարում էր, որ իրենք այս պատերազմին մասնակցում են, որ վերջնական ավարտին հասցնեն երիտթուրքերի 1915-ին կիսատ թողած գործը, հիմա էլ Տիրոջ օրհնությամբ դեսպանատուն է բացում: Հիմա նրա անկեղծությանը ո՞նց հավատանք: Ռուդենկոն երբ խոսում է փոխադարձ վստահության մասին, դա այդպես հեշտությամբ չի հաստատվի: Հայաստանի ու Թուրքիայի միջև փոխադարձ անվստահությունը կա 100 տարի առաջվանից, Հայաստանի անկախության առաջին իսկ օրից Թուրքիան նախապայմաններ է առաջադրել և անընդհատ սպառնացել է: Իսկ այս վերջին պատերազմին Թուրքիան ոչ միայն ինքը մասնակցեց, այլ նաև բերեց ահաբեկիչներ՝ Պուտինի օրհնությամբ: Հիմա այդ ամենի վրա խաչ քաշելն ու վստահություն հաստատելն իրատեսական չէ: Բայց աշխարհում Հայաստանն էլ մենակ չի կարող մնալ, իսկ հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավման առումով մեզ համար նախընտրելին Ջո Բայդենի նախաձեռնությունն է, քան Պուտինի:

2022-ին ի՞նչ է սպասվում հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավման համատեքստում:

Ինձ թվում է՝ դա ցույց կտա այդ հարցում Մոսկվայի և Վաշինգտոնի միջև ընթացող մրցակցությունը: Եթե սլաքը թեքվի Վաշինգտոնի կողմը, հավանաբար, այդպես էլ կլինի, և Վաշինգտոնը լրիվ կտիրանա այդ նախաձեռնությանը, Էրդողանը տարբերակ չունի, չի կարող այդ երկուսի միջև խուսանավել, եւ դա չի նշանակում, որ հաջորդ օրը  հայ-թուրքական հարաբերությունները կբարելավվեն:

Փաշինյանը եւ նրա թիմը ոգեւորված խոսում են ենթադրյալ տնտեսական օգուտների մասին:

Դե նրա հայտարարությունը բան չի փոխում: Կամ մենք ինչի՞ց պետք է ոգևորվենք, ոգևորվելու որևէ բան չկա, որովհետև Էրդողանի անկեղծությանը հավատալու ոչ մի հիմք չկա: Մեր ժողովուրդն էլ մտավոր հաշմանդամների խառնամբոխ չի, ոչ էլ տգետների հավաքածու, ինչպիսին Էրդողանի ընտրազանգվածն է:

Էրդողանի խորհրդականը ԱՄՆ-ում թուրքերի հետ հանդիպմանը հայտարարել է, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի արդյունքում հայկական պահանջատիրությունը կմարի:

Ինքը շատ լավ գիտի, որ պահանջատիրությունը չի մարի, պարզապես ուզում են մեր տրամադրությունները շոշափել՝ սպասելով նաև, թե ինչ հակազդեցության կհանդիպեն: Պահանջատիրությունը որևէ մեկի մենաշնորհը չի, ոչ Փաշինյանի, ոչ էլ Ահարոնյանինն է եղել, որը ստորագրել է Սևրի պայմանագիրը: Պահանջատիրության համար պայմաններ պետք է լինեն, և այստեղ թայմինգի, ժամանակացույցի հարցը շատ կարևոր է, թե երբ ես տվյալ հարցը բարձրացնում: Գիտեք, որ մենք 1878 թվականից բարձրացնում ենք այդ հարցը, արդյունքում ի՞նչ եղավ, Ցեղասպանություն եղավ: Հետո բարձրացրեցինք, 44-օրյա պատերազմ եղավ, որը ցեղասպանություն էր մեր մատաղ սերնդի համար: Այդ 44-օրյա պատերազմից հետո, փաստորեն, և իր ինքնիշխանությունը կորցրեց, և անկախությունը, էլ Արցախի մասին չեմ ասում, որի հայկական հատվածը դարձել է ռուսական զորանոց: Ես երբևէ չեմ խուսափել Փաշինյանին քննադատելուց, ասել եմ, որ նա միջազգային հարաբերություններից առանձնապես չի հասկանում, բայց այստեղ անընդհատ վերցնել ու Փաշինյան քննադատել, կնշանակի ջուր լցնել թուրքերի ջրաղացին: Եվ Էրդողանի խորհրդականը դա ասել է, որ ճշտի, թե Սփյուռքում ինչ մոտեցում կա Ցեղասպանության հարցի վերաբերյալ, ինչ հակազդեցություն կցուցաբերի Սփյուռքը Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների բարելավման հարցում: Նաև Երևանից են հակազդեցություն ակնկալում, կամ որևէ հայտարարություն, որ կարողանան կողմնորոշվել՝ բանակցություններն ինչպես կազմակերպել, եթե դրանք տեղի ունենան: Ես կասկածում եմ, որ մոտ ապագայում դրանք կլինեն:

lragir.am

ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ, Հարցազրուցավար