«Զանգեզուրի միջանցքի» հարցն առնչվում է Իրանի տարածաշրջանային շահերին, և Իրանը հարցը քննարկում է Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ․ Սահակ Շահմուրադյան
Yerevanlur-ի զրուցակիցն է իրանահայ քաղաքական մեկնաբան Սահակ Շահմուրադյանը։
-Պարոն Շահմուրադյան, Իրանի արտաքին գործերի նախարար Հոսեյն Ամիր Աբդոլահյանը Ադրբեջան կատարած այցի ժամանակ խոսել է երկու երկրների հարաբերությունները նոր էջից սկսելու մասին։ Ի՞նչ նպատակ ունի այդ այցը, ի՞նչ զարգացումներ են տեղի ունենում։
-Իրանի արտաքին գործերի նախարարի այցը Ադրբեջան կատարվել է ընդհանուր Իրանի արտաքին քաղաքականության շրջանակներում։ Ինչպես Իրանի նախագահն է հայտարարել, Իրանը շրջափակումից դուրս գալու համար պատրաստ է տարածաշրջանի բոլոր երկրների հետ համագործակցել։ Այս այցի նախապատրաստումը նախապես կատարվել էր, և սպասելի էր, որ Իրանի արտգործնախարարը կայցելի Բաքու, քանի որ ավելի վաղ Բաքվից պատվիրակություն էր այցելել Իրան։ Եվ կողմերի միջև պայմանագրեր են ստորագրվել՝ տրանպորտի, էներգետիկայի ոլորտներում։ Ինչպես նաև վերջերս Կասպից ծովի մերձավոր երկրների ընդհանուր գագաթնաժողովում Իրանի և Ադրբեջանի պաշտոնյաները շեշտը դրեցին փոխադարձ համագործակցության և էներգետիկայի փոխնակման խնդիրների վրա։
Նաև Իրանի համար կարևոր են Հայաստանի ու տարածաշրջանի խնդիրները՝ կապված Սյունիքում «միջանցքի» հետ, ինչին դեմ է Իրանը։ Ես կարծում եմ՝ Իրանի արտգործնախարարի այցի ընթացքում անպայման այս հարցը փակ դռների հետևում արծարծվել է Ադրբեջանի պաշտոնյաների հետ։
–Կարո՞ղ ենք ասել, որ այս փուլում Իրանը քայլեր է անում՝ Ադրբեջանի հետ չսրելու հարաբերությունները։
-Անպայման, ոչ միայն Ադրբեջանի հետ, այլ նաև տարածաշրջանի բոլոր երկրների հետ Իրանը փորձում է խաղաղություն և կայունություն հաստատել։ Չմոռանանք, որ անցած օրերին նաև Իրանի խորհրդարանի բարձրաստիճան պատվիրակությունն այցելեց Հայաստան, և փոխադարձ համագործակցության հարցեր են քննարկվել։ Պետք է նկատի ունենանք, որ Իրանը բազմավեկտոր քաղաքականություն է ծավալում տարածաշրջանում։ Եվ այս զարգացումները կարող ենք գնահատել հենց Իրանի քաղաքականության շրջանակում՝ բարի հարաբերություններն ընդլայնել բոլոր հարևանների հետ։
–Հայաստանն ու Թուրքիան հայտարարել են հարաբերություններ սկսելու մասին, բայց միաժամանակ Թուրքիայից ու Ադրբեջանից, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին հայտարարություններ են լինում։ Դուք ասում եք, որ Իրանը դեմ է միջանցքի բացմանը, ի՞նչ քայլեր կարող են լինել Իրանի կողմից։
-Նկատի ունեցեք, որ անցած շաբաթ Իրանի իսլամական խորհրդարանի նախագահը նաև այցելել էր Թուրքիա, և վստահաբար այդտեղ էլ արծարծվել են միջանցքի հետ կապված խնդիրները։ Այնպես որ, Իրանն իր քաղաքականության ընդհանուր առանցքում նկատի ունի դեպի Եվրոպա իր ճանապարհը բացելը, այդ թվում՝ տարբեր ճանապարհներով, դա կլինի Ադրբեջանը, Հայաստանը, Թուրքիան։
Իսկ այն, որ այդ միջանցքի հարցը արծարծվում է Ադրբեջանի և Թուքիայի կողմից, ուղղակի բախվում է Իրանի շահերի հետ։ Չնայած որ Իրանը չի բարձրաձայնում այդ հարցը, բայց նրանց ներքին քաղաքական և դիվանագիտական մակարդակում դա զգայունություն ունեցող հարց է։ Եվ նրանք լրջորեն հետևում են այդ խնդրին։ Հակառակ Ադրբեջանի և Թուրքիայի պնդումներին, դա բախվում է նաև Իրանի տարածաշրջանային շահերի հետ։
–Թուրքիան պատրա՞ստ է Հայաստանիա հետ առանց նախապայմանների հարաբերություններ հաստատել։
-Դա բացառվում է, չեմ կարծում, որ Թուրքիան այդպիսի քայլի կդիմի, որովհետև Թուրքիայի հիմնական նպատակն այդ միջանցքն ստեղծելով՝ դեպի թյուրքական աշխարհ ճանապարհ բացելն է։ Դա հենց ինքնին նախապայման է։ Այսինքն՝ սա հայ-թուրքական հարաբերությայն հարց չէ, Թուրքիա, Ադրբեջան և թյուրքական աշխարհ ճանապարհ բացելու խնդիրն է։ Եվ Թուրքիան ամեն ինչ անելու է այդ ուղղությամբ։
-Հայաստանն ի՞նչ պետք է անի այս իրավիճակում։
-Հայաստանը պետք է իր իր հարաևանների, առաջին հերթին Վրաստանի ու Իրանի հետ հարաբերություններն ընդլայնի՝ ոչ միայն տնտեսական և տրանսպորտային ոլորտներում, այլ նաև անվտանգության։ Ես սա բազմիցս շեշտել եմ, լուրջ քաղաքականություն պետք է վարել նաև արևմտյան գործընկերների հետ։ Եվ այս հարցում պետք է անպայման լինի ԱՄՆ ներգրավվածությունը։
Նմանատիպ Լուրեր
