Սմբատ Տեր Կյուրեղյանը ծնվել է 1913 թվականին Սպահանից ոչ հեռու գտնվող Նոր Ջուղա քաղաքում։ Նկարչության հանդեպ նրա սերն ի հայտ է եկել դեռ մանկուց։ Գեղանկարչության մեջ վարպետացել է հիմնականում ինքնակրթությամբ։ Կյանքի մեծ մասն ապրել և ստեղծագործել է Իրանում, 1980 թվականին գաղթել է ԱՄՆ, բնակություն հաստատել Լոս Անջելեսում, որտեղ շարունակել է ստեղծագործել՝ բացելով ցուցասրահ և սեփական աշխատանքներով ամերիկացիներին ներկայացնելով իրանահայ առօրյան։

 

Նրա համար բախտորոշ է դառնում 1930 թ. հանդիպումը հայ նշանավոր նկարիչ Սարգիս Խաչատուրյանի հետ, որը Սպահան էր եկել պարսից շահի հրավերով՝ Սպահանի պարսկական պալատների որմնանկարները վերականգնելու: Այդ ծրագրին զուգահեռ՝ տեղի հայ երիտասարդության համար նա որոշում է գիշերային նկարչական անվճար դասընթացներ կազմակերպել: Նոր Ջուղայի համար բացառիկ այդ պարապմունքներին մասնակցում են շուրջ քսան աղջիկ ու տղա, որոնցից մեկն էլ Սմբատ Տեր-Կյուրեղյանն էր: Սարգիս Խաչատուրյանը խթանում է Տեր Կյուրեղյանի նկարչական հակումները, ծանոթացնում ջրաներկի և յուղաներկի հետ աշխատելու գաղտնիքներին, միջոց ստեղծում կատարելագործելու սեփական կարողությունները:

 

 

Սարգիս Խաչատուրյան

 

 

1960-ական թվականների սկզբներին Սմբատն արդեն ճանաչված նկարիչ է եղել Իրանում և նույնիսկ համարվել «ջրանկարիչների վարպետ»։ 1976 թվականին Սմբատն ու իր կինը այցելել են Լոս Անջելես և չորս տարի անց՝ 1980 թվականին, վերջնական բնակություն են հաստատել Միացյալ Նահանգներում։ 1981 թվականին Սմբատը Գլենդելում բացել է իր արվեստանոց-պատկերասրահը։ Ունեցել է անհատական և խմբակային ցուցահանդեսներ Լոս Անջելեսում (1976, 1980, 1982, 1985, 1991), Բերքլիում (1980, 1981), Սան Ֆրանցիսկոյում (1980, 1982, 1987), Բոստոնում (1985), Փասադենայում (1982), Նյու Յորքում (1991, 1993) և Տորոնտոյում (1987)։

 

 

 

Սմբատը Հայաստանի նկարիչների միության հրավերով առաջին անգամ այցելել է Հայաստան 1991 թվականի մայիսին, որտեղ անչափ կապվել է հայկական բնաշխարհին: Այդ տպավորությունները նա ներկայացրել է հայրենի բնաշխարհին, եկեղեցիներին նվիրված շարքում։ Իր գեղանկարների մեծ մասը պատկերում են հայկական կենցաղն ու ազգային ավանդույթները։ Հունիսի 1-10-ը ցուցահանդես է կազմակերպել Հայաստանի Ազգային պատկերասրահի գլխավոր դահլիճում։

 

Հայրենիքում եղած օրերին մեկնում է Ամբերդ, Աշտարակ, Արարատի շրջանները, տեսնում Սևանա լիճը և բնության այլ գողտրիկ անկյունները, նաև հայ մարդու ձեռքով կերտված դարավոր գեղեցկությունները, ի թիվս որոնց նրբագեղ Կարմրավոր եկեղեցին և վեհասքանչ Խոր Վիրապը, ուր իր օրերն է անցկացրել Գրիգոր Լուսավորիչը: Նա այցելում է Մատենադարան ու Էջմիածին, ծանոթանում է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Վազգեն Ա-ի հետ: Այստեղ նա նկարում է «Օշականի կամուրջը Քասաղ գետի վրա», «Սաղմոսավանքը», «Ամբերդը», «Խոր Վիրապն ու Արարատը», Աշտարակի «Կարմրավորը»:

 

 

Նրա թողած մշակութային ժառանգության կարևորագույն մասն է նաև «սմբատիզմ» գեղանկարչական ոճը, որին ծանոթ են աշխարհի շատ գեղանկարիչներ։ Որպես նորամուծություն, սկսել է նկարել օրաթերթերի վրա՝ երբեմն թողնելով, որ մի քանի հայերեն կամ պարսկերեն տողեր երևան իր կտավներում։ Սմբատը իրանական արվեստում ջրաներկի հինգ հայտնի վարպետներից մեկն է, որոնցից չորսը հայեր են և նույնպես Նոր Ջուղայից են։

 

1993 թվականի աշնանը վերջին անգամ այցելել է Իրան և գրկաբաց ընդունելություն գտել ծանոթ արվեստասերների կողմից։ Սմբատ Տեր Կյուրեղյանը մահացել է 1999 թ. հունիսի 9-ին, ԱՄՆ-ում՝ թողնելով հարուստ ստեղծագործական ժառանգություն. շուրջ տասը հազար արվեստի գործեր, որոնք սփռված են աշխարհով մեկ։

  

 

 

Նոր Ջուղայի տարազ

 

 

 

 Գյուղի տեսարան (1971)