Եվ մազերդ նորից լուսնագույն են դառնում. Ֆարնազ Ֆարազմանդ
Ֆարնազ Ֆարազմանդը բանաստեղծական երեք ժողովածուների հեղինակ է՝ «Թիթեռը, որ քամուն տարավ իր հետ», «Ճրագի աչքից հեռու» և «Զիջել եղնիկին»:
Ֆարնազ Ֆարազմանդը ծնվել է 1978 թվականին Իրանի Թեհրան քաղաքում: 2002-ին ավարտել է Թեհրանի Ազատ համալսարանի ստոմատոլոգիական ֆակուլտետը: Այժմ աշխատում և ստեղծագործում է իր ծննդավայրում: Ի դեպ, երգարվեստի նկատմամբ ունենալով անսահման սեր, բոլոր սահմանափակումներով հանդերձ, նա վաղ տարիքից՝ ինքնուս, իսկ հետո մեծ վարպետների մոտ սովորել է ավանդական պարսկական երգեցողությունը:
Նա բանաստեղծական երեք ժողովածուների հեղինակ է՝ «Թիթեռը, որ քամուն տարավ իր հետ», «Ճրագի աչքից հեռու» և «Զիջել եղնիկին»:
Ըստ Ֆարնազի՝ պոեզիան էլ, ինչպես այլ արվեստները, այն ճանապարհն է, որով մարդը փորձում է պատասխաններ գտնել իր անպատասխան հարցերին: Այս փնտրտուքի մեջ նա կամ գտնում է իր հարցերի պատասխանը, կամ էլ հանդիպում նոր և առավել կարևոր հարցերի:
Երբ քեզ տեսա,
Ձկներիդ էիր թաքցնում.
Վախենում էիր անձրևից,
Շրջաններից,
Որ գծում էի մարմնիդ վրա,
Թաց շորերից,
Որ կպչում էին սիրուց :
Ի՜նչ շրջաններ…
Ձկներիդ էիր թաքցնում.
Վախենում էիր անձրևից,
Շրջաններից,
Որ գծում էի մարմնիդ վրա,
Թաց շորերից,
Որ կպչում էին սիրուց :
Ի՜նչ շրջաններ…
Երբ գնում էիր, քեզ չտեսա.
Ճամպրուկդ հարկավ փոքրիկ էր և ծանր…
Դու ծիծաղում էիր ջրի թասին,
Շրջաններին աչքերի
Եվ փոքրիկ ձկանը,
Որ ցայտում էր սրտիդ միջից:
Ի՜նչ շրջաններ…
Ճամպրուկդ հարկավ փոքրիկ էր և ծանր…
Դու ծիծաղում էիր ջրի թասին,
Շրջաններին աչքերի
Եվ փոքրիկ ձկանը,
Որ ցայտում էր սրտիդ միջից:
Ի՜նչ շրջաններ…
Գիտեմ՝ երբեմն
Գնում ես հեռու մի լճակի մոտ,
Հացի փշրանք ես տալիս ձկներին,
Մի նշխար էլ՝ ինձ նետիր:
Ասում եմ՝ ի՜նչ շրջաններ…
Ծիծաղում ես,
Եվ մազերդ նորից լուսնագույն են դառնում:
Գնում ես հեռու մի լճակի մոտ,
Հացի փշրանք ես տալիս ձկներին,
Մի նշխար էլ՝ ինձ նետիր:
Ասում եմ՝ ի՜նչ շրջաններ…
Ծիծաղում ես,
Եվ մազերդ նորից լուսնագույն են դառնում:
***
Հեռանում եմ քո մոտից:
Ինձ թվում է`
Շարժվում են ծառերը…
Գնացքը
Կանգ է առնում հաջորդ կանգառում,
Եվ իջնում են
Ինձ հետ եկած ծառերը:
Հեռանում եմ քո մոտից:
Ինձ թվում է`
Շարժվում են ծառերը…
Գնացքը
Կանգ է առնում հաջորդ կանգառում,
Եվ իջնում են
Ինձ հետ եկած ծառերը:
***
Կոշիկներս
Ամեն տարի
Ավելի են սրտնեղում.
Որքա՞ն պիտի բոյ քաշեմ,
Որ ձեռքս նորից
Չհասնի ոչ մի զանգի…
Կոշիկներս
Ամեն տարի
Ավելի են սրտնեղում.
Որքա՞ն պիտի բոյ քաշեմ,
Որ ձեռքս նորից
Չհասնի ոչ մի զանգի…
***
Վերջացավ
Հազար ու մի գիշերը:
Հիմա ո՞նց մեռնեմ այն ոճրագործի հետ,
Որ քուն է մտել ծնկներիս վրա:
Վերջացավ
Հազար ու մի գիշերը:
Հիմա ո՞նց մեռնեմ այն ոճրագործի հետ,
Որ քուն է մտել ծնկներիս վրա:
***
Ամեն տարի
Ավելի եմ քեզ մոտենում.
Մազերս…
Մեկ-մեկ հանում են
Իրենց սգո զգեստը:
Ամեն տարի
Ավելի եմ քեզ մոտենում.
Մազերս…
Մեկ-մեկ հանում են
Իրենց սգո զգեստը:
***
Մի ակնկալիր ինչ-որ երգ լսել
Այն թռչունից,
Որին ապաստան ես տվել.
Գուցե թե փոխվի փայտփորիկի…
Մի ակնկալիր ինչ-որ երգ լսել
Այն թռչունից,
Որին ապաստան ես տվել.
Գուցե թե փոխվի փայտփորիկի…
***
Մրգամանում անգամ
Ծաղկի բողբոջ է փնտրում
Նա,
Ով ամառը չի սիրում…
Մրգամանում անգամ
Ծաղկի բողբոջ է փնտրում
Նա,
Ով ամառը չի սիրում…
Տեղ չի մնացել կոշիկների և
Շորերի համար.
Ճամպրուկս
Լցրել եմ հողով…
Շորերի համար.
Ճամպրուկս
Լցրել եմ հողով…
***
Գլուխս անիմաստ զբաղեցնում եմ
Այն թոնիրով,
Որը չունի հացի բուրմունք:
Գլուխս անիմաստ զբաղեցնում եմ
Այն հացով,
Որը չունի ձեռքերիդ բուրմունքը:
Գլուխս անիմաստ զբաղեցնում եմ
Այն ձեռքով,
Որը չունի բուրմունքը գլխիս…
Լուսամուտը
Բաց արա մի քիչ:
Գլուխս անիմաստ զբաղեցնում եմ
Այն թոնիրով,
Որը չունի հացի բուրմունք:
Գլուխս անիմաստ զբաղեցնում եմ
Այն հացով,
Որը չունի ձեռքերիդ բուրմունքը:
Գլուխս անիմաստ զբաղեցնում եմ
Այն ձեռքով,
Որը չունի բուրմունքը գլխիս…
Լուսամուտը
Բաց արա մի քիչ:
***
Օրհասին
Ի՞նչ է անում
Ոստայնում մնացած միջատների հետ:
Օրհասին
Ի՞նչ է անում
Ոստայնում մնացած միջատների հետ:
***
Տան բանալին
Դնում ես ծակ գրպանում այն պիջակի,
Որի թևքերի բծերը չեն մաքրվում:
Տան բանալին
Դնում ես ծակ գրպանում այն պիջակի,
Որի թևքերի բծերը չեն մաքրվում:
Մոռացությունը
Ձեռքիդ այն ճամպրուկն է,
Երբ լվացքատան դռան առջև
Սպասում ես գնացքին,
Որը դեռևս շոգու ուժով է աշխատում:
Ձեռքիդ այն ճամպրուկն է,
Երբ լվացքատան դռան առջև
Սպասում ես գնացքին,
Որը դեռևս շոգու ուժով է աշխատում:
***
Ո՞ր կաթիլի մեջ թաքցնի
Իր արտասուքը,
Իր մարմինը
Դեպի ո՞ր ափը քարշ տա…
Բերկրանքից չէ
Թևեր առնելն այն կետի,
Որը ծով չունի:
Ո՞ր կաթիլի մեջ թաքցնի
Իր արտասուքը,
Իր մարմինը
Դեպի ո՞ր ափը քարշ տա…
Բերկրանքից չէ
Թևեր առնելն այն կետի,
Որը ծով չունի:
***
Մի քիչ էլ վերև՝
Կարմիր վարդը.
Իմ ծաղկավոր
Փեշի մասին եմ միայն մտածում,
Որին մի փուշ
Ծվեն-ծվեն է արել:
Մի քիչ էլ վերև՝
Կարմիր վարդը.
Իմ ծաղկավոր
Փեշի մասին եմ միայն մտածում,
Որին մի փուշ
Ծվեն-ծվեն է արել:
***
Ամենահասածին
Ձեռքս չի հասնում:
Ճյուղդ մի՛ թեքիր
Սրանից ավելի.
Չեմ ուզում քեզ տեսնել
Կոտրված:
Ամենահասածին
Ձեռքս չի հասնում:
Ճյուղդ մի՛ թեքիր
Սրանից ավելի.
Չեմ ուզում քեզ տեսնել
Կոտրված:
***
Տունը
Ծանրանում է ուսերին…
Տունը
Ծանրանում է ուսերին…
Բարձրանում է ուսերիցս
Եվ հասնում շրթունքներիս,
Ականջին ինչ-որ բան եմ ասում,
Անհետանում է ականջիս մեջ
Խխունջը,
Որ լսում է
Վարագույրի ետևում ասված խոսքերը
Եվ հետք չի թողնում իրենից
Դեմքիս:
Եվ հասնում շրթունքներիս,
Ականջին ինչ-որ բան եմ ասում,
Անհետանում է ականջիս մեջ
Խխունջը,
Որ լսում է
Վարագույրի ետևում ասված խոսքերը
Եվ հետք չի թողնում իրենից
Դեմքիս:
Ուսերիս վրա
Ծանրանում է,
Շատանում է
Ծանրությունը:
Ծանրանում է,
Շատանում է
Ծանրությունը:
***
Երկու աթոռ՝ մեր միջև,
Երկու մոլորակ՝ արևի և գետնի:
Մի մոտենա ավելի.
Կհալվի մի բան
Ձնեմարդու պես,
Որ իր փայտե մատներով
Ինչ-որ տեղ է մեզ ցույց տալիս
Քունքերիդ վրա,
Որտեղ ագռավներն ու ձյունը
Շախմատ են խաղում:
Երկու աթոռ՝ մեր միջև,
Երկու մոլորակ՝ արևի և գետնի:
Մի մոտենա ավելի.
Կհալվի մի բան
Ձնեմարդու պես,
Որ իր փայտե մատներով
Ինչ-որ տեղ է մեզ ցույց տալիս
Քունքերիդ վրա,
Որտեղ ագռավներն ու ձյունը
Շախմատ են խաղում:
***
Սիրում եմ
Լուցկու բռնկվելու ձայնը,
Երբ սենյակի մութնուլույսի մեջ
Քեզ ավելի է նմանվում
Ինչ-որ շվաք:
Սիրում եմ
Լուցկու բռնկվելու ձայնը,
Երբ սենյակի մութնուլույսի մեջ
Քեզ ավելի է նմանվում
Ինչ-որ շվաք:
***
Սա մեր մայրիկի ձեռքը չէ,
Ճերմակ է բայց…
Սա մեր մայրիկի ձայնը չէ,
Քնքուշ է բայց…
Սա մեր մայրիկի ձեռքը չէ,
Ճերմակ է բայց…
Սա մեր մայրիկի ձայնը չէ,
Քնքուշ է բայց…
Անջատիր այֆոնը.
Բարձրանում է արդեն աստիճաններով
Մեկը՝
Լի՛քը հատիկներ ձեռքերում…
Բարձրանում է արդեն աստիճաններով
Մեկը՝
Լի՛քը հատիկներ ձեռքերում…
***
Գեղեցի՛կ լեռնաշխարհ ,
Երկար չեմ մնալու,
Մինչ ինձ նկատես այս բարձունքում,
Գնացել եմ:
Ուզում էի քո ուսերից իջնել ցած,
Լուսնի աղացը տայի քեզ,
Պտտեցնեիր,
Հարցնեի՝
Այս որքա՜ն է գեղեցիկ
Զանգակների ծլնգոցը կոկորդիդ,
Գեղեցի՛կ լեռնաշխարհ ,
Երկար չեմ մնալու,
Մինչ ինձ նկատես այս բարձունքում,
Գնացել եմ:
Ուզում էի քո ուսերից իջնել ցած,
Լուսնի աղացը տայի քեզ,
Պտտեցնեիր,
Հարցնեի՝
Այս որքա՜ն է գեղեցիկ
Զանգակների ծլնգոցը կոկորդիդ,
Ի՜նչ տխրագին մտերմություն՝
Այս կարճ պահին:
Քո ծխամուժ խրճիթների տենչանքն ունեի,
Ամպ եմ՝ նման քո մազերին,
Սակայն
Երկար չեմ մնալու,
Գեղեցի՛կ լեռնաշխարհ:
Այս կարճ պահին:
Քո ծխամուժ խրճիթների տենչանքն ունեի,
Ամպ եմ՝ նման քո մազերին,
Սակայն
Երկար չեմ մնալու,
Գեղեցի՛կ լեռնաշխարհ:
***
Քամուն իր հետ տարած
Թիթեռը
Թղթե թևերը չէր թաքցնում
Եվ հավատում էր, որ սերը
Ձեռքի անճաշակ աշխատանք է,
Որը փլվում է
Մանկապարտեզի պատից՝
Անվերջանալի մայրուղու վրա…
Քամուն իր հետ տարած
Թիթեռը
Թղթե թևերը չէր թաքցնում
Եվ հավատում էր, որ սերը
Ձեռքի անճաշակ աշխատանք է,
Որը փլվում է
Մանկապարտեզի պատից՝
Անվերջանալի մայրուղու վրա…
***
Արևոտ էին աչքերդ.
Վարագույրը փակեցի,
Որ չփչանա նոր գորգը փոքրիկ,
Հետո
Մի կյանք զղջալով՝
Այն դարձրի փալաս՝
Անցորդների ոտքերի տակ…
Արևոտ էին աչքերդ.
Վարագույրը փակեցի,
Որ չփչանա նոր գորգը փոքրիկ,
Հետո
Մի կյանք զղջալով՝
Այն դարձրի փալաս՝
Անցորդների ոտքերի տակ…
***
Ընկնում եմ քո ձեռքից
Եվ փշրվում
Խոհանոցում…
Պողոտայով անցորդները
Տանում են փշրանքս:
Միայն
Ամենամանրին չեն գտնում,
Որ մխրճվել է գրքի կազմի մեջ:
Ընկնում եմ քո ձեռքից
Եվ փշրվում
Խոհանոցում…
Պողոտայով անցորդները
Տանում են փշրանքս:
Միայն
Ամենամանրին չեն գտնում,
Որ մխրճվել է գրքի կազմի մեջ:
***
Մի հենարան դիր ճյուղիս տակ.
Գայթակղում է ինձ
Հողը:
Մի հենարան դիր ճյուղիս տակ.
Գայթակղում է ինձ
Հողը:
***
Մրջյունները
Բանաստեղծություններիս մանրուքները
Տանում են իրենց բույն.
Ձմռանը
Շա՛տ պետք կգա
Բանաստեղծություն:
Մրջյունները
Բանաստեղծություններիս մանրուքները
Տանում են իրենց բույն.
Ձմռանը
Շա՛տ պետք կգա
Բանաստեղծություն:
***
Մեկը հորի մեջ
Իմ հյուսված մազերին էր սպասում
Հենց այն պահին,
Երբ ինքս
Երազանքներ էի հյուսում:
Մեկը հորի մեջ
Իմ հյուսված մազերին էր սպասում
Հենց այն պահին,
Երբ ինքս
Երազանքներ էի հյուսում:
***
Անցնում էր.
Փոխեցի գույնս տերևի գույնի:
Մտածում էր բարձրաձայն՝
Գիշերները
Ո՞ւմ է պաշտում
Քամելեոնը:
Անցնում էր.
Փոխեցի գույնս տերևի գույնի:
Մտածում էր բարձրաձայն՝
Գիշերները
Ո՞ւմ է պաշտում
Քամելեոնը:
***
Ճերմակ աստիճաններով
Բարձրանում եմ
Քեզ տեսնելու համար…
Ճերմակ աստիճաններով
Ցած եմ իջնում
Քեզ չտեսնելուց հետո…
Եվ դու ի՞նչ գիտես,
Թե ինչ գույն ունեն
Ճերմակ աստիճանները…
Ճերմակ աստիճաններով
Բարձրանում եմ
Քեզ տեսնելու համար…
Ճերմակ աստիճաններով
Ցած եմ իջնում
Քեզ չտեսնելուց հետո…
Եվ դու ի՞նչ գիտես,
Թե ինչ գույն ունեն
Ճերմակ աստիճանները…
***
Քանի քայլ մնացած ջրվեժին
Ուզում է ծառի վերածել նորից
Նավակը,
Որ թողել է իր թիերը
Շապիկիս տակ:
Քանի քայլ մնացած ջրվեժին
Ուզում է ծառի վերածել նորից
Նավակը,
Որ թողել է իր թիերը
Շապիկիս տակ:
***
Հայելին՝
Երեսը հողին…
Հայելին՝
Երեսը հողին…
Տեղափոխության օրը
Շրջում եմ կրիային
Ու գնում:
Շրջում եմ կրիային
Ու գնում:
***
Կոշիկները չի հանում,
Ոչ էլ տուն է վերադառնում:
Ուզածն ի՞նչ է
Հարևանի թթենու ճյուղի…
Կոշիկները չի հանում,
Ոչ էլ տուն է վերադառնում:
Ուզածն ի՞նչ է
Հարևանի թթենու ճյուղի…
***
Նույնանում են նորից
Մեր հագուստները՝
Հողաթմբի երկու կողմերում:
Նույնանում են նորից
Մեր հագուստները՝
Հողաթմբի երկու կողմերում:
Ավելի ճերմակ է թափվում
Ձյունը
Գերեզմանոցում:
Ձյունը
Գերեզմանոցում:
***
Արյունոտ նարինջներս
Թաքցնում եմ
Ձյունի տակ,
Որ քեզ նմանվեմ:
Ձեռքդ
Երբ թափում ես ուսերիս,
Վախենում եմ սիրուց,
Որ հալում է ձյունը՝
Երկու սոճի-աչքերի
Երկու երանիներով:
Արյունոտ նարինջներս
Թաքցնում եմ
Ձյունի տակ,
Որ քեզ նմանվեմ:
Ձեռքդ
Երբ թափում ես ուսերիս,
Վախենում եմ սիրուց,
Որ հալում է ձյունը՝
Երկու սոճի-աչքերի
Երկու երանիներով:
***
Գիտեմ՝
Կգնաս այս օրերին,
Հենց ա՛յս օրերին,
Երբ քեզ թողել հեռացել եմ
Բաց երակի
Կաթիլներով,
Որ յուրաքանչյուրը
Արևություն էին անում,
Երբ կիպ գգված՝
Նայում էինք մայրամուտը
Ուրբաթներին,
Երբ հարամվում է գարունը:
Գիտեմ՝
Կգնաս այս օրերին,
Հենց ա՛յս օրերին,
Երբ քեզ թողել հեռացել եմ
Բաց երակի
Կաթիլներով,
Որ յուրաքանչյուրը
Արևություն էին անում,
Երբ կիպ գգված՝
Նայում էինք մայրամուտը
Ուրբաթներին,
Երբ հարամվում է գարունը:
***
Իմ ներսում նստած՝
Թիավարում ես:
Սիրենները երգում են անդադար,
Եվ լուսինը
Ջրվեժին չլսելն է
Քո դիմաց:
Իմ ներսում նստած՝
Թիավարում ես:
Սիրենները երգում են անդադար,
Եվ լուսինը
Ջրվեժին չլսելն է
Քո դիմաց:
Թարգմանությունը պարսկերենից՝ Վահե Արմենի
Աղբյուր՝ granish.org
Նմանատիպ Լուրեր
Ժոզե Սարամագո | Նոբելյան բանախոսություն
Այն մասին, թե հերոսներն ինչպես են արհեստ սովորեցնում հեղինակին
Դերենիկ Դեմիրճյանն ու կատուները
Իր «Վարդանանք» պատմավեպով հռչակված Դերենիկ Դեմիրճյանը հետաքրքրված է եղել կենդանիներով։ Նա մշտապես հոգ է տարել կենդանիների հանդեպ, հիացել բնության այս զարմանահրաշ արարածներով։
ԼՂ պատմությանն առնչվող հազվագյուտ վավերագրերն ու հնատիպ գրքերը տեղափոխվել են Մատենադարան
44-օրյա պատերազմի ժամանակ Մատենադարան-Գանձասար գիտամշակութային կենտրոնում ցուցադրվող ձեռագրերի կրկնօրինակները, Արցախի պատմությանն առնչվող հազվագյուտ վավերագրերն ու հնատիպ գրքերը տեղափոխվել են Մաշտոցյան Մատենադարան:
Հայկական քոչարին ներկայացվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կենտրոնակայանում կայացած Մշակութային ժառանգության օրերին
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն սեպտեմբերի 16-ին և 17-ին իր հարկի տակ տոնել է Մշակութային ժառանգության օրերը, որոնք այս տարի նվիրված էին «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին» ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի 2003թ. կոնվենցիայի 20-ամյակին։
Էդվարդ Ջրբաշյան
Այսօր՝ սեպտեմբերի 24-ին, հայ գրականագետ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1965), պրոֆեսոր (1967), ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս (1982), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1970), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ (1956), Հայաստանի պետական մրցանակի կրկնակի դափնեկիր (1974, 1980) Էդվարդ Մկրտչի Ջրբաշյանը կդառնար 100 տարեկան։
ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության կոմիտեի նիստում քննարկվել է ԼՂ- ի մշակույթի և պատմության հուշարձանների հարցը
Սաուդյան Արաբիայի մայրաքաղաք Էր-Ռիադում սեպտեմբերի 10-25-ն անցկացվում է ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության կոմիտեի 45-րդ ընդլայնված նիստը:
