Արձանի հանդիսավոր բացումից օրեր անց Անկարան պահանջել է ապամոնտաժել հուշարձանը։

1919 թվականին Երևանում տեղի ունեցավ Հայ հեղափոխական դաշնակցության 9-րդ ընդհանուր ժողովը, որի ժամանակ որոշում կայացվեց իրագործել «Նեմեսիս» գործողությունը Միացյալ Նահանգներում Հայաստանի Հանրապետության դեսպան Արմեն Գարոյի ղեկավարությամբ։ Գործողության օպերատիվ ղեկավարությունն ու նյութական ապահովությունը հանձնարարավեց Շահան Նաթալիին և Գրիգոր Մերջանովին։ Նշվել էր Ցեղասպանության հանցագործների 650 անուն, որոնցից առանձնացվել էին 41 գլխավոր հանցագործները։

Oragir.News-ն իր ընթերցողներին է ներկայացնում «Նեմեսիս» գործողության հերոսներին։

Արմեն Գարոն՝ որպես պահանջատեր և վրիժառու, ինքնադրսևորվել էր դեռ 1896 թ․ օգոստոսի 14-ին՝ բանկ Օտոմանի գործի ղեկավարման ժամանակ։ Հրաչ Թիրաքյանի և Բաբկեն Սյունիի հետ Արմեն Գարոն նախապես մեծ քանակությամբ պայթուցիկ նյութեր էր տեղակայել բանկի շենքում։ Այնտեղ պահվում էր շուրջ 30 մլն ԱՄՆ դոլար, և այն աչալրջորեն պահպանվում էր թուրքական անվտանգության ուժերի կողմից։

31 զինված տղաները գրավում են բանկը և եվրոպական դեսպաններին ուղղված հայտագրով պահանջում արագացնել հայկական բարենորոգումների ծրագիրը, հակառակ դեպքում սպառնում են պայթեցնել բանկը։ Գործողության սկզբում Բաբկեն Սյունին գնդակից խոցվում և զոհվում է իր ձեռքի ռումբի պայթյունից, ինչից հետո գործողությունը ղեկավարում են Արմեն Գարոն ու Հրաչը։ Եվրոպական դեսպանների անունից ռուսական դեսպանատան թարգման Մաքսիմովը բանկը գրավողներին հավաստիացնում է, որ խոստանում են ազդել սուլթանական կառավարության վրա և իրագործել տալ այդ բարեփոխումները, ինչպես նաև խոստանում են ապահովել նրանց անվնաս հեռացումը Թուրքիայից։ 13 ժամ տևած ընդհարումից հետո բանկ գրավողները լքում են այն և տրամադրված ֆրանսիական նավով մեկնում Մարսել։

Ցավոք, այս գործողությանը հաջորդեցին զանգվածային ջարդերը Պոլսում։

Արմեն Գարոն ակտիվ մասնակցել է նաև հայ-թաթարական բախումներին։ Նրա ջանքերով Թիֆլիսում վերահաստատվեց խաղաղություն։

Թուրքական հեղափոխությունից հետո նրան կարնոհայությունը առաջադրում է Օսմանյան խորհրդարանի անդամության համար։ Նրան կրկին թույլատրվում է մուտք գործել Թուրքիա։ Օսմանյան խորհրդարանում նա կապող օղակ դարձավ Բարձր դռան և ՀՅԴ-ի միջև։

1917 թ. Արմեն Գարոն մեկնում է ԱՄՆ որպես Թիֆլիսի Հայոց ազգային խորհրդի և Ամենայն հայոց կաթողիկոսի ներկայացուցիչ։ Նա ընտրվել է Հայաստանի առաջին հանրապետության դեսպան ԱՄՆ-ում։

Ունենալով մեծ հեղինակություն ՀՅԴ շարքերում՝ Արմեն Գարոն իր ներդրումն է ունենում «Նեմեսիս» գործողության մեջ։ Թեև ամբողջ ընթացքում նա մնաց ստվերում, չմասնակցեց բուն գործողություններին, բայց դարձավ ողջ գործընթացի ակտիվ կազմակերպիչն ու համակարգողը։ Արմեն Գարոն վախճանվում է 1923 թ. մարտի 23-ին Շվեյցարիայի Ժնև քաղաքում՝ սրտի հիվանդությունից։ 

 

Աղբյուր՝ Araratnews.am