Միջինք.օրվա խորհուրդը
Անիրավ տնտեսի կիրակիից հետո Մեծ Պահքի 24-րդ օրը կոչվում է Միջինք: Այսինքն՝ Մեծ Պահքի օրերը կիսվում են:
Ազգային ժողովրդական սովորության համաձայն՝ տանտիկինները Միջինքի օրը Պահքի գաթա են պատրաստում, որի մեջ մետաղադրամ են դնում:
Ընտանիքի անդամներից նրան, ում բաժին է հասնում մետաղադրամը, ողջ տարվա ընթացքում հաջողություն է սպասվում: Պահքի խմորեղենը կոչվում է նաև բաղարջ, ծիսական հաց, տապլա և այլն: Նշենք, որ Միջինքի արարողությունը եկեղեցական նշանակություն չունի:
Նշենք, որ Մեծ Պահքը մեկնարկել է մարտի 4-ից։ Մեծ Պահքի շրջանը տևում է 48 օր` Բուն Բարեկենդանից մինչև Ս. Հարության (Զատկի) տոնի նախօրեն:
Ամենայն հավանականությամբ՝ այն եղել է գարնանային գիշերահավասարի օրը` մարտի 21-ին, որը երբեմն որպես Ամանոր է նշվել: Մարտի 21-ը նաև Վահագն աստուծո ծննդյան օրն է. մեր նախնիները այդ առավոտյան միասնաբար դիմավորել են Արև-Վահագնին: Տոնը խորհրդանշում է բնության զարթոնքը և ընդհանուր կյանքի նոր սկիզբ:
Մեկ այլ հին սովորության համաձայն՝ տանտիկինը, բացելով տան դռներն ու պատուհանները, ձեռքի շորով դուրս է վտարում ձմեռային ոգիներին և ներս հրավիրում գարունը: Քանի որ երկարատև ձմեռից հետո ժողովուրդը կարոտել է բնությունը, այդ օրն ընտանիքներով գնում են դաշտերը բանջար հավաքելու և տոնախմբություն կազմակերպելու:
Միջինքի օրը հայաստանյան նահանգներում և գավառներում տարբեր կերպ է նշվել, որոնց մասին գեղեցիկ ավանդազրույցներ են պահպանվել: Վանում, օրինակ, երիտասարդները գնում են իրենց արտը «ողջունելու» և ավետելու գարունը հետևյալ խոսքերով. «Աշխարհըն լույս տալու եկողը` թող քեզ ալ լիություն տա»:
Մուսալեռում հողագործներն անպայման նախ այցելում են իրենց արտերը՝ ստուգելու ծլարձակած բերքի վիճակը: Ուստի հարկ է նշել, որ տոնն անմիջականորեն առնչվում է գարնանացանի նախապատրաստական աշխատանքների հետ: Այդ մասին են վկայում տոնածիսական ճաշերը:
«Միջինքի ճաշացանկը բազմազան է, որոնց գլխավոր բաղադրիչը հատիկեղենն է: Մուսալեռցիները պատրաստում են աղցուց (աղուհաց=պահք, քլուր=կոլոլակ), որի միջուկը հատիկեղենով է լինում: Իսկ սկեսուրները հատիկեղենի մատուցարաններով ու նվերներով գնում են խնամիների տուն՝ այցելելու հարսնացուին:
Նոր Ջուղայեցիներն ավանդաբար Միջինքի օրը պատրաստում են թթվեպասը, որը հատիկեղենով ապուր է: Այնթապցիների խոհանոցին յուրահատուկ է սիսեռով ու թահինով կոլոլակը, տիգրանակերտցիների մոտ տարածված է թթապուրն ու թփուկ կոլոլակը, իսկ ամենատարածված ուտեստը սիսեռով պատրաստվող թոփիկն է»:
Սովորություն է եղել նաև պատրաստել միջինքով ծիսական գուշակության հացեր, այսինքն` մեջը պայմանական նշան դրված հաց: Նոր Նախիջևանցիները թխում են «պալից» կոչվող քաղցրահամ հացը, իսկ մշեցիների ընկույզով և չամիչով զարդարված այդ հացը կոչվում է «հարեգիլ»: Այդպիսի յուրահատուկ հաց է տապլան, որը պահքային գաթա է»:
Միջինքի ամենավառ և մինչ օրս պահպանված խորհրդանիշը գաթան է: Այն անվանել են գաթա, բաղարջ, տապլա, միջինք, միջունք, պրտոն, տարի, մաջինք կամ մեջինք, միչինք և այլն: Միջինքի կերակրացանկի մաս են կազմել նաև տարբեր հացերը, հատիկավոր ուտեստները, որոնք նույպես խորհրդանշել են առատություն և բարեկեցություն: Բոլորն էլ ունեցել են պասուց բաղադրություն:
Միջինքի գաթան պատրաստել են ձեթով, ալյուրով, շաքարավազով, մեղրով և զարդարել ընկույզով ու չամիչով: Այն հիմնականում եղել է կլոր: Որոշ բնակավայրերում Միջինքի բաղարջը թխել են լիճքի ջրով: Գաթան հիմնականում թխել են հասակավոր կանայք, տանտիկինները, իսկ կտրել է տան մեծը՝ ադեն կամ ափոն (տատը կամ պապը): Այս շատ սպասված արարողությունը տարբեր վայրերում կատարվել է չորեքշաբթից մինչև կիրակի՝ որևէ օր:
Գուշակության համար մեջը դրվել է ուլունք, մատանի, արծաթյա դրամ, կորիզ, փայտի կտոր և այլն: Միջինքի գաթան բաժանել են ընտանիքի անդամների թվով: Ջուղայում հավատացել են, որ եթե բաղարջը կտրելու ժամանակ նշանը դեմ առնի դանակին, ապա ապրուստը պետք էր սպասել հողից: Եղել է նաև հակառակ պատկերացումը, ըստ որի նշանը դանակի տակ ընկնելու դեպքում դովլաթը պատկանել է ընտանիքի բոլոր անդամներին: Ում բաժնի միջից նշանը դուրս է եկել, ասել են, որ այդ տարի ընտանքի հաջողությունը, բարեկեցությունը նրա հետ է կապված, տան դովլաթը (հարստությունը) նրա գլխին է կամ տարվա հաջողակը նա կլինի: Միճնապլիթից դուրս եկածը գտնողին է մնացել: Համբուրել են, դրել գրպանը, իսկ եթե դրամ է եղել, գցել են գանձանակը, որովհետև այս վիճակահանության մեջ «տան բախտն է»:
Բացի գաթայից, Միջինքի օրը փոքրերի համար աշխատանքային գործիքների և տան կահ-կարասու տեսքով հացեր են թխել: Դրանք ուռչելու դեպքում հավատացել են, որ հողը բերքատու,կաթի առատ, մառանները շեն կլինեն: Խմորից հոր կոչվող գնդեր են պատրաստել, մեկին՝ ցորեն, մյուսին՝ աճար, մյուսին՝ գարի կպցրել, որպեսզի ամեն տեսակի բերք ունենան:
Միջինքին պատրաստել են նաև այլ կերակուրներ՝ սիսեռով և թահինով կլոր քյուֆթա (գոճա քէօֆթէ), որը մատուցել են չամչով և չորա¬մրգերով պատրաստված խոշապի հետ, աղցուց քլուր՝ աղուհացի քուֆթայ, որն այդ օրվա հատուկ ճաշն է: Կերել են նաև ձեթով խավիծ, հալվա:
Միջինքի գաթան պատրաստել են ձեթով, ալյուրով, շաքարավազով, մեղրով և զարդարել ընկույզով ու չամիչով: Այն հիմնականում եղել է կլոր: Որոշ բնակավայրերում Միջինքի բաղարջը թխել են լիճքի ջրով: Գաթան հիմնականում թխել են հասակավոր կանայք, տանտիկինները, իսկ կտրել է տան մեծը՝ ադեն կամ ափոն (տատը կամ պապը): Այս շատ սպասված արարողությունը տարբեր վայրերում կատարվել է չորեքշաբթից մինչև կիրակի՝ որևէ օր:
Գուշակության համար մեջը դրվել է ուլունք, մատանի, արծաթյա դրամ, կորիզ, փայտի կտոր և այլն: Միջինքի գաթան բաժանել են ընտանիքի անդամների թվով: Ջուղայում հավատացել են, որ եթե բաղարջը կտրելու ժամանակ նշանը դեմ առնի դանակին, ապա ապրուստը պետք էր սպասել հողից: Եղել է նաև հակառակ պատկերացումը, ըստ որի նշանը դանակի տակ ընկնելու դեպքում դովլաթը պատկանել է ընտանիքի բոլոր անդամներին: Ում բաժնի միջից նշանը դուրս է եկել, ասել են, որ այդ տարի ընտանքի հաջողությունը, բարեկեցությունը նրա հետ է կապված, տան դովլաթը (հարստությունը) նրա գլխին է կամ տարվա հաջողակը նա կլինի: Միճնապլիթից դուրս եկածը գտնողին է մնացել: Համբուրել են, դրել գրպանը, իսկ եթե դրամ է եղել, գցել են գանձանակը, որովհետև այս վիճակահանության մեջ «տան բախտն է»:
Բացի գաթայից, Միջինքի օրը փոքրերի համար աշխատանքային գործիքների և տան կահ-կարասու տեսքով հացեր են թխել: Դրանք ուռչելու դեպքում հավատացել են, որ հողը բերքատու,կաթի առատ, մառանները շեն կլինեն: Խմորից հոր կոչվող գնդեր են պատրաստել, մեկին՝ ցորեն, մյուսին՝ աճար, մյուսին՝ գարի կպցրել, որպեսզի ամեն տեսակի բերք ունենան:
Միջինքին պատրաստել են նաև այլ կերակուրներ՝ սիսեռով և թահինով կլոր քյուֆթա (գոճա քէօֆթէ), որը մատուցել են չամչով և չորա¬մրգերով պատրաստված խոշապի հետ, աղցուց քլուր՝ աղուհացի քուֆթայ, որն այդ օրվա հատուկ ճաշն է: Կերել են նաև ձեթով խավիծ, հալվա:
Նմանատիպ Լուրեր
«Արմատ» հայկական կարճամետրաժ մուլտֆիլմը՝ «Օսկարի» հավակնորդ․ The Hollywood Reporter
The Hollywood Reporter-ը նշել է 15 անիմացիոն կարճամետրաժ ֆիլմերից մեկը՝ ARMAT-ը կարող է արժանանալ Օսկարի։
Պեկինում անցկացվում է Խաչատրյանի անվան միջազգային մրցույթ
Չինաստանի մայրաքաղաք Պեկինում դեկտեմբերի 17-ին մեկնարկել է Խաչատրյանի անվան միջազգային հոբելյանական մրցույթը՝ «ջութակ» մասնագիտական կարգում։ Այն նվիրված է Արամ Խաչատրյանի 120-ամյա հոբելյանին։
Հայաստանում NETFLIX-ի համար ֆիլմեր ու սերիալներ կնկարահանվեն
Հայաստանում NETFLIX-ի համար ֆիլմեր ու սերիալներ կնկարահանվեն։
Գյումրու դարբնության ավանդույթը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում է
Դարբին Գարիկն ասում է, թե իրեն հարցնեն Գյումրու դարբնության ավանդույթում ինչն է ամենակարևորը, երևի կպատասխանի, որ․ «Ամեն գործդ կմտածես ընպես սարքես, որ բոլորի դուրն էլ գա, բայց առաջինը քո դուրը գա։ Էս գործը հա՛մ արհեստ է, հա՛մ արվեստ է, մենակ ուժով չի, պետք ա ուղեղ էլ ունենաս ու սիրտ»։
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն կաջակցի Տաթևի և Մեծ անապատ վանական համալիրների եռաչափ լազերային սկանավորմանն ու թվայնացմանը
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից հաստատված դրամաշնորհը կազմում է շուրջ 55․000 ԱՄՆ դոլար, որով նախատեսվում է իրականացնել Տաթևի և Տաթևի Մեծ անապատ վանական համալիրների կազմի մեջ մտնող բոլոր կառույցների, ենթահուշարձանների եռաչափ լազերային սկանավորում և մանրամասն թվայնացում, կառավարման և ռիսկերի նվազեցման համապատասխան ծրագրերի կազմում, միջազգային փորձագետների խորհրդատվություն, պետական հաշվառման փաստաթղթերի լրամշակում, որոնց հիման վրա կպատրաստվի և ՅՈՒՆԵՍԿՕ կներկայացվի հուշարձանախումբը «Զինված հակամարտությունների պայմաններում մշակութային արժեքների պաշտպանության կոնվենցիա»-ի հովանու ներքո առնելու հայտը։
45 տարի անց Գյումրիում ցուցադրության են ներկայացվել Մինաս Ավետիսյանի գործերը
45 տարի անց Գյումրիում ցուցադրության են ներկայացվել ՀՀ վաստակավոր նկարիչ Մինաս Ավետիսյանի գործերը։
