Հուշարձանը տեղադրվեց Զաքյան, Բեյրութի և Գրիգոր Լուսավորիչ փողոցներով շրջապատված այգում՝ նույն վայրում, որտեղ 2008 թվականի Մարտի 1-ին տեղի ունեցած իրադարձությունների հետևանքով զոհվեց 10 (2 ոստիկան, 8 քաղաքացիական անձ) մարդ և վիրավորվեցին տասնյակ ոստիկաններ, զինծառայողներ ու քաղաքացիական անձինք։

Քանդակի հեղինակ Ալբերտ Վարդանյանն այն անվանակոչել է «Ազդեցություն և հակազդեցություն», արձանն ամբողջությամբ բրոնզապատ է։  

Հուշարձանի բացմանը ներկա էին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, նախագահ Վահագն Խաչատուրյանը, ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը, Երևանի քաղաքապետ Հրաչյա Սարգսյանը, այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ, զոհվածների ընտանիքների անդամները, նրանց համախոհ և գաղափարակից ընկերները:

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, անդրադառնալով Մարտի 1-ի իրադարձություններին, իր խոսքում ընդգծեց՝ Մարտի 1-ին նվիրված այս հուշարձանը պետք է տեսանելի վկայություն լինի՝ ինչով ենք մենք զբաղված ամեն օր, ինչ ենք մենք կառուցում վաղվա օրվա համար։

«Մենք այսօր ոգեկոչում ենք զոհերի հիշատակն ու վերհիշում այդ օրվա իրդարձությունները, դրան նախորդող իրադարձությունները։ Մարտի 1-ը ամենևին էլ սգո օր չէ, որովհետև մենք սգում ենք զոհերի փաստը, ոգեկոչում ենք նրանց հիիշատակը, բայց Մարտի 1-ը այլ համատեքստ ունի, և մեր եղբայրների կյանքի, պայքարի խորհուրդը այլ բանի մասին է։ 2021 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից անմիջապես հետո առիթ ունեցա ասելու, որ ՀՀ պատմության մեջ առաջին անգամ է, որ ընտրությունները ներքաղաքական ճգնաժամի հաղթահարման միջոց են։ Ես անձամբ եմ էականորեն ներգրաված եղել այդ իրադարձություններին։ Իրականում Մարտի 1-ը 2008 թվականի ժողովրդավարության պակասի մասին է, ժողովրդի ազատ կամքը դեֆորմացնելու, արտահայտելու որոշումներ կայացնելու հնարավորությունից զրկելու մասին է։ Մարտի 1-ի խորհուրդը այնպես պետք է ընկալենք, որ այդ պայքարի զոհողությունները հասել են իրենց նպատակակետին․ այսօր ՀՀ-ում ընտրություններ կեղծելը շրջված էջ է»,- ասաց վարչապետը:

Ըստ նրա՝ դրա երաշխավորը որևէ Կառավարություն, իշխանություն չէ, այլ ՀՀ ժողովուրդը, որը 30-ամյա անկախության, պետականության ընթացքում ճշգրտում է իր նպատակակետը, որը անկախ, ինքնիշխան, ուժեղ պետություն, ազատ և ստեղծագործ կյանքում ապրելու տեսլականն է, ազատ և երջանիկ կանքով ապրելու տեսլականը։  

«Ուզում եմ ընդգծել, որ Մարտի 1-ը այն մասին է, թե ինչպես ենք մենք օգտագործում այն ժամանակը, որը մենք ունենք որպես պետություն, անկախ երկիր։ Մարտի 1-ի հետևանքները հետագայում նաև 2022 թվականի սեպտեմբերին արտահայտվեցին այն վատնված ժամանակները, որոնք պետք է մենք օգտագործեինք։ Մարտի 1-ի հուշարձանը պետք է տեսանելի վկայություն լինի՝ ինչ ենք մենք կառուցում վաղվա համար, որովհետև այս օրը այս օրն է՝ որպես երեկվա հետևանք․ վաղը այսօր է լինելու՝ կրիկին որպես երեկվա հետևանք։ Մարտի 1-ի զոհերը անկախության և ինքնիշխանության, իրավունքների համար ընկած մեր բոլոր եղբայրների օրինակը մեզ պետք է անընդհատ պարտադրի վերադառնալ այս հարցին՝ ինչն ենք ճիշտ անում, սխալ, որտեղ ենք համոզված, որ ճշմարիտ ենք ընկալում իրականությունը»,- նշեց Կառավարության ղեկավարը:

Վարչապետը նաև շեշտեց՝ մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որ արժանի լինենք Մարտի 1-ի զոհերին, 44-օրյա, Արցախյան առաջին, 2022 թվականի սեպտեմբերյան պատերազմների զոհերին: