ՀԱՅԱԶԴ կայք
ՀԱՅԱԶԴ կայք
Էլամական ցեղախումբը բազում հետքեր է թողել իրանական մշակութայի վրա

Էլամական պետության կենտրոնը հանդիսացող Շուշ քաղաքը, որն այսօր գտնվում է Խուզիստան նահանգի Ահվազ քաղաքի հյուսիս-արևմուտքում, հանդիսանում էր սահմանամերձ ցեղերի հետ կապ հաստատելու վայրը:

Կլիմայական տարբեր շրջաններ ունենալով, վաղ ժամանակներից տարբեր ցեղախմբեր Իրանի բարձրավանդակն են ընտրել բնակություն հաստատելու համար և նախապատմական շրջաններից քարանձավաբնակ մարդը համակերպվել է այս տարածքի բնությանը: Գիտական տեսանկյունից, Մթ. հազարամյակներ առաջ, այս բարձրավանդակում ապրող ցեղախմբերն ունեցել են ուշադրության արժանի մշակույթ և քաղաքակրթություն: Սակայն Մթա. երրորդ հազարամյակում, արիական ցեղախմբերն այս տարածք մուտք գործելուց հետո, այնտեղ ապրող բնիկ ցեղախմբերը կամ խառնվել են նրանց, կամ էլ եկվորների կենսակերպին չհամակերպվելով, գաղթել են այլ շրջաններ: Այդ ցեղախմբերն են լոլոբիները, գոթերը և էլամցիները, որոնք յուրաքանչյուրը մի տարածքում հաստատվելով քաղաքակրթություն ու մշակույթ է ձևավորել: Լոլոբիներն ու գոթերն ապրել են Զագրոսի լեռնաշղթաներում, իսկ էլամական ցեղախումբը բնակություն է հաստատել Իրանի սարահարթի հարավ-արևմուտքում, որտեղ այսօր գտնվում է Խուզիսթան նահանգը: Լոլոբիների և գոթերի կյանքի մասին ուսումնասիրությունները պարզել են, որ լեռնային շրջաններում ապրելով դարձել են համառ ու անդրդվելի: Իսկ Միջագետքի քաղաքակրթության հետ հարևանությունը բնավորության նոր գծեր առաջացրեց նրանց մոտ, այնպես որ հակառակ իրենց ներքին բնազդին, մեծ ցանկություն էին դրսևորում առևտրատնտեսական, այդ թվում գյուղատնտեսական գործունեություն ծավալելու և գույք-գույքի դիմաց փոխանակումներ կատարելու համար:

Էլամական ցեղախումբը ևս մշակութային ու հոգևոր բազում հետքեր է թողել:

Էլամական պետության կենտրոնը հանդիսացող Շուշ քաղաքը, որն այսօր գտնվում է Խուզիստան նահանգի Ահվազ քաղաքի հյուսիս-արևմուտքում, հանդիսանում էր սահմանամերձ ցեղերի հետ կապ հաստատելու վայրը: Միջագետքի քաղաքակրթության, հատկապես շումերների հետ այդ ցեղերի կապը և նրանց մշակութային ու քաղաքացիական տվյալներից, այդ թվում ճարտարապետությունից և գրերից ներազդվելը, ինչուչէ նաև դրկից պետությունների հետ առևտրական հարաբերություններ հաստատելը նրանց պատրաստեց ընդունելու այն ցեղախմբերին, որոնք առավել ընդունակ էին այդ ոլորտները յուրացնելու հարցում:

 

Մթա. երրորդ հազարամյակում, մեծ սառցակալման պատճառով Եվրոպային միացող Սիբիրի դաշտավայրի հարևանությամբ գտնվող Եվրասիայի շրջանից մի խումբ մարդիկ հարկադրված լքեցին իրենց հայրենիքը և երեք փուլերում գաղթեցին մի երկրամաս, որը հետագային անվանեցին «Իրաջ Վիջ»: Այս խումբն արիացիներ էին և Իրանի բարձրավանդակ մուտք գործած առաջին եկվոր ցեղախումբն էին:

 

Բնիկ ցեղերին հակառակ, արիացիները, որ սովոր չէին նստակեցության և միշտ տեղափոխվում էին, իրենց ենթարկեցին բոլոր բնիկներին կամ էլ քշեցին նրանց իրենց հայրենիքից: Աշխարհագրական որոշակի տարածքներում հաստատվելով, արիացիները ենթահող ստեղծեցին պետություն կազմելու համար և ստեղծեցին Մարական, Աքեմենյանների, պարսիկ Արշակունիների և Սամանիդների հարստությունները:

Իրանի պատմության առաջին շրջանն անցնելով, երբ հնադարյան Իրանում իշխող մտայնությանը փոխարինում է նոր գաղափարախոսությունը, այս տարածք են մուտք գործում նոր ցեղախմբեր ևս նոր գաղափարներով:

Իսլամն այս երկրամաս մուտք գործելով արաբ ցեղախմբեր, որոնք Իրանում իշխելու նպատակով էին այստեղ եկել, միևնույն կրոնական համոզմունքներն ունենալով, հաստատվեցին Իրանի հարավ-արևմտյան շրջաններում:

9-րդ դարում, Օմավի և Աբբասի հարստության խալիֆաների հրահանգներն ի կատար ածելու պատրվակով Միջին Ասիայից Իրան մուտք գործեցին թուրքեր, որոնք միահեծանություն դրսևորեցին քաղաքական բեմում: 11-րդ դարից հետո, Ատրպատականի շրջանում իշխող դարձավ թուրքական լեզուն ու մշակույթը: Այդ տարածքի թուրքերը խոսում էին ազերի թուրքերենով: Ղազնավիների, սելջուկների, խարազմշահյանների հարստությունները մինչև ղաջարների իշխանությունը թուրքեր էին, որոնց հայրերը Իրան էին մուտք գործել 9-րդ դարից հետո:

Ընդհանուր առմամբ, պատմական տարբեր ժամանակաշրջաններում այս տարածք մուտք գործած ցեղախմբերը դինաստիա են հիմնել և ինչ-որ ժամանակ իշխել են այստեղ և երկար ժամանկներ անցնելով, իրենք ևս տեղացիներ համարվելով ձևավորել են այս երկրամասի տեղական ու տարածաշրջանային մշակույթը:

parstoday.com


ՀԱՅԱԶԴ կայք Նմանատիպ Լուրեր
1908,երիտթուրքական-հեղափոխություն,արևմտահայություն,բազմահազարանոց-ցույցեր,հայությունը-երիտթուրքերի-ցույցերում,ազատություն-հավասարություն-եղբայրություն , Հայությունը՝ Երիտթուրքերի ցույցերում
Հայությունը՝ Երիտթուրքերի ցույցերում
1908 թվականի Երիտթուրքական հեղափոխության օրերին արևմտահայությունը մասնակցում էր բազմահազարանոց ցույցերին «ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն» կարգախոսներով:
1919-1920,հայաստան,երևան,բաթումի,բաթումի-նավահանգիստ,թուրք-թաթար-թալանչիներ,բրիտանացի-զինվորների-վերահսկողության-տակ-գտնվող-զր,ամերիկյան-և-բրիտանական-մարդասիրական-օգնություն,բաթում-երևան-կյանքի-երկաթգիծը , 1919-1920 թթ. Բաթում-Երևան «Կյանքի երկաթգիծը»
1919-1920 թթ. Բաթում-Երևան «Կյանքի երկաթգիծը»
«Ազատության պաշտպան» զրահագնացքի բրիտանական զինվորական անձնակազմը, Երևան, 1920 թ.
ամն,թուրքիայի-դաշնակից-ամն,եվրոպական-մեծ-տերություններ,թուրքիա,խորհրդային-միություն,հայոց-ցեղասպանություն,երկրորդ-աշխարհամարտ,հայկական-հարց,արևմտյան-հայաստանի-վերադարձի-ծրագիր,վահրամ-հովյան , Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում է Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը
Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում է Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը
Եվրոպական մեծ տերությունները և Թուրքիայի դաշնակից ԱՄՆ-ն տապալում են Արևմտյան Հայաստանի վերադարձի ծրագիրը։ ԱՄՆ-ի ու Թուրքիայի հարաբերություններում կային որոշակի կնճիռներ։ Այդ համատեքստում 2021-ին ԱՄՆ-ն ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը, թեև գործնականում մեծ հաշվով դա ոչինչ չի տալիս Հայկական հարցին։
հայ-ադրբեջանական,կոնֆերանս․,բաքու,1919-ի,դեկտեմբերի,14 , Հայ-ադրբեջանական կոնֆերանս․ Բաքու, 1919-ի դեկտեմբերի 14
Հայ-ադրբեջանական կոնֆերանս․ Բաքու, 1919-ի դեկտեմբերի 14
Ադրբեջանի կողմից հայ-ադրբեջանական կոնֆերանսին կմասնակցեն Ֆաթալի Խան Խոյսկին, Մամեդ Հասան Հաջինսկին և Մամեդ Ռզա Վեքիլովը։
հայերը,թուրքիան,ռուսաստանը,եւ,արեւմուտքը.,հայացք,1891,թվականից , Հայերը, Թուրքիան, Ռուսաստանը եւ Արեւմուտքը. հայացք 1891 թվականից
Հայերը, Թուրքիան, Ռուսաստանը եւ Արեւմուտքը. հայացք 1891 թվականից
Ներկայացնում ենք 1891 թվականի ապրիլին ամերիկյան The Atlantic Monthly ամսագրում հրապարակված Սեմյուել Գրին Ուիլեր Բենջամինի The Armenians and the Porte հոդվածի հայերեն թարգմանությունը:
ալեքսանդր-սոլժենիցինի-նոբելյան-պատմությունը,գրականության-նոբելյան-մրցանակ,շվեդիա,խսհմ,խսհմ-գերագույն-խորհուրդ,ստալինյան-ճամբարներ,հայրենիքից-բռնի-աքսոր,ռուս-ականավոր-մտածող-և-գրող,ալեքսանդր-սոլժենիցին , Ալեքսանդր Սոլժենիցինի նոբելյան պատմությունը
Ալեքսանդր Սոլժենիցինի նոբելյան պատմությունը
Խորհրդային Միությունում Սոլժենիցինին Նոբելյան մրցանակ շնորհելը ռումբի պայթյունի էֆեկտ ունեցավ։ Շատերն անկեղծորեն ուրախացան ռուս վառ և ազնիվ գրողի համաշխարհային ճանաչման համար: Սակայն իշխանությունները և պաշտոնական գրական հանրությունը թշնամաբար են ընդունել Շվեդիայի ակադեմիայի որոշումը։ ԽՄԿԿ Կենտկոմը Նոբելյան մրցանակակրին վարկաբեկելու մի ամբողջ ծրագիր էր մշակել։

<< Հայազդ>> կայքում արտահայտված որոշ կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետի հետ: