ՀԱՅԱԶԴ կայք
ՀԱՅԱԶԴ կայք
Ո՞վ է նա. Արա Գյուլեր

Արա Գյուլերը աշխարհահռչակ պոլսահայ լուսանկարիչ-լրագրող է

Աշխարհը հայազգի երեք մեծ լուսանկարիչների է ճանաչում՝ Յուսուֆ Քարշ, Իդա Կառ, Արա Գյուլեր: Նրանցից միայն միայն մեկը՝ Արա գյուլերն է, որ լուսանկարել է Հայաստանը։
Արա Գյուլերը աշխարհահռչակ պոլսահայ լուսանկարիչ-լրագրող է։ Ծնվել է 1928 թվականի օգոստոսի 16-ին Ստամբուլում, հայկական ընտանիքում։ Հաճախ նրան դիմում են «Ստամբուլի աչք» կամ «Ստամբուլի լուսանկարիչ», «100-ամյակի լավագույն լուսանկարիչ», «անգերազանցելի ֆոտոպատմաբան» մականուններով։
Տաճատ եւ Վերժին Գյուլերների հարսանեկան լուսանկարը
Նա արմատներով Շապին-Գարահիսարից է: Հայրը` 1896 թվականին ծնված Տաճատ Գյուլերը,  վեց տարեկանում գնացել է Ստամբուլ` կրթություն ստանալու Օրթագյուղի (Ստամբուլի Օրթաքյոյ թաղամաս) Թարգմանչաց դպրոցում: Սովորելուն զուգահեռ երգել է Կոմիտասի հիմնած «Գուսան» երգչախմբում: Տաճատի ընտանիքի ազգանունը Տերտերյան է եղել, սակայն 1934-ին՝ Թուրքիայում ազգանունների թուրքացման մասին օրենքի ընդունումից հետո, նրանք վերցրել են Գյուլեր ազգանունը: 1915 թվականին, երբ Տաճատը 19 տարեկան էր, Շապին-Գարահիսարում մնացած նրա ողջ ընտանիքը Հայոց ցեղասպանության զոհ է դառնում:
«Հորս կողմից մեկը չկա, ամենը կերթան, կսպանեն, կսպանեն, հասկանո՞ւմ ես»,- ասում է Գյուլերը:
Տաճատը շարունակում է կյանքը Ստամբուլում՝ դեղագործություն է սովորում եւ բացում իր սեփական դեղատունը:
Արայի մայրը` 1903 թվականին ծնված տիկին Վերժինը,  եգիպտահայ մեծահարուստ Շահյան ընտանիքի դուստրն էր: Վերժինի հայրն Ստամբուլում ունեցել է նավերի վերանորոգման արտադրամաս: Նրանք ձմեռները Եգիպտոսում էին անցկացնում, ամառները՝ Պոլսում, որտեղ էլ Վերժինը հանդիպել է Արայի հորը՝ Տաճատին: Արան Վերժինի եւ Տաճատի միակ զավակն է: Նրա խնամքով զբաղվել է Աղավնի անունով դայակը:
«Հայրս մի օր ասաց. «Տղա ջան, ամբողջ աշխարհը պտտեցար, բայց մեր գյուղը չեկար»: Որոշեցինք գյուղ գնալ, ամբողջ տեղը պտտվեցինք, հայրս իրենց տունը փնտրեց, բայց չգտավ, որովհետեւ քանդել էին: Հետո գերեզմանատուն գնացինք, այնտեղ էլ էին քանդել»,- պատմում է Արա Գյուլերը:
Գյուղից վերադառնալիս Արայի հայրը հիշում է, որ մոռացել է ամենակարեւորը ` գյուղում աճող պտուղները: «Երկու հարյուր կիլոմետր անցել էինք, եթե հետ գնայինք, օրը կավարտվեր: Դրա համար ասացի` մի անգամ էլ հետո կգանք, կառնենք: Վերադարձանք Պոլիս»,- հիշում է լուսանկարիչը: 
 
Արա Գյուլերը դայակի` Աղավնիի հետ
 
Ամիսներ անց Տաճատ Գյուլերը հիվանդանում է եւ սրտի կաթվածից մահանում: Հուղարկավորությունից մի քանի ժամ առաջ դուռը թակում են: Շեմքին կանգնած երկու մարդ ասում են, որ Տաճատ Գյուլերին են փնտրում. «Ասացի՝ մեռել է, թաղմանն ենք գնում, դուք էլ եկեք: Մեկ էլ ասացին, որ Շապին-Գարահիսարից են, բան են բերել Տաճատի համար: Ի՞նչ պիտի լիներ` պտուղներն էին, գյուղի պտուղներն էին բերել արկղով: Պտուղները տոպրակների մեջ լցրեցի, գերեզմանատուն գնացինք: Արարողությունն ավարտելուց հետո վարդապետին պատմեցի, վարդապետն ասաց`պտուղները դրեք իր հետ: Պապաս իր գյուղի պտուղների հետ գնաց»:
Արա Գյուլերը սովորել է Պոլսի հայկական Մխիթարյան դպրոցում, այնուհետեւ ուսումը շարունակել Կեդրոնական վարժարանում: Այնտեղ ուսանելու տարիներին սկսել է հաճախել Մուհսին Էրթուղրուլի թատերական խմբակ. «Հայրս թատերական ու կինոաշխարհի բոլոր մարդկանց հետ ընկեր էր, թատրոնի մեջ եմ մեծացել: Սցենարիստ էի ուզում դառնալ: Եթե լինեի, հիմա այդպես էլ պիտի մնայի, բայց աշխարհի ամենահեղինակավոր լրագրողներից մեկը դարձա»,- գոհունակությամբ ասում է Գյուլերը: Նա չի սիրել կյանքը միակողմանիորեն, սուբյեկտիվորեն ներկայացնող արվեստները: «Ամբողջ աշխարհում արվեստները սուտ կխոսեն. սուտ է արվեստը: Լուսանկարն է ճիշտը. այն արվեստ չէ, այլ պատմություն»:
Վարժարանն ավարտելուց հետո հոր կամքով ընդունվում է Ստամբուլի համալսարանի տնտեսագիտության բաժին: «Հայրս մեծ դեղատուն ուներ՝ 15 հոգի մոտը կաշխատեին, կուզեր, որ իր համար աշխատեի»,- բացատրում է նա:
Ուսանողական տարիներին Գյուլերը տարվում է լուսանկարչությամբ: 1950 թվականից սկսում է աշխատել թուրքական «Յենի Իսթանբուլ» ամսագրի համար: 1958-ին, երբ ամերիկյան «Time-Life» հեղինակավոր հանդեսը մասնաճյուղ է բացում Թուրքիայում, Արա Գյուլերը դառնում է դրա առաջին թղթակիցը Մերձավոր Արեւելքում` միաժամանակ աշխատելով «Paris Match» եւ «Der Stern» ամսագրերի համար: 1953-ից նա միացել էր Փարիզի «Մագնում» ֆոտոգործակալությանը: 1961-ին բրիտանական Լուսանկարիչների ամենամյա անթոլոգիան նրան հռչակեց տարվա լավագույն յոթ լուսանկարիչներից մեկը, նույն տարում դարձավ Լուսանկարիչների ամերիկյան ընկերության անդամ: 
Նա շրջագայել ու աշխատել է աշխարհի բոլոր մայրցամաքներում: Որպես լրագրող լուսանկարել է Մինդանաոյի եւ Էրիթրեայի պատերազմները: Բազմիցս եղել է նաեւ Հայաստանում. «Սովետի ժամանակ էլ եմ եղել: Ես ժուռնալիստ եմ, ինձ ուր կուղարկեն, կերթամ ես: Հայաստանում ամբողջ եկեղեցիները նկարեցի, շատ կարեւոր է դա»: 
Գյուլերը երկու անգամ Արարատի գագաթն է բարձրացել ու չորս պատերազմ լուսանկարել:
Աշխարհում շատերն առաջին անգամ Գյուլերի օբյեկտիվի միջոցով են տեսել, թե ինչպիսին են Ուինսթոն Չերչիլը, Մարիա Կալասը կամ Յասեր Արաֆաթը: ««Թայմի» մեջ Արաֆաթի առաջին պատկերն իմն է,- ասում է Գյուլերը,- ես բոլորի հետ ընկերանում էի, հետո նոր ռեպորտաժ էի անում: Եթե ուզեմ Ձեզ հետ ռեպորտաժ անել, չեմ ասի, բայց նախ կընկերանամ»: Նա նկարել է Պիկասոյին ու Դալիին, Ինդիրա Գանդիին ու Մարկ Շագալին, Ալֆրեդ Հիչքոքին ու Արամ Խաչատրյանին: Արա Գյուլերի լուսանկարչության գոհարը, սակայն, ստամբուլյան պատկերներն են: Պատահական չէ, որ տարածաշրջանի լուսանկարչության կնքահորն անվանում են «Ստամբուլի աչք»:
Ուինսթոն Չերչիլ
 
Պաբլո Պիկասո
 
Սալվադոր Դալի
 
Ալֆրեդ Հիչքոք
Սոֆի Լորեն
 
Վիլյամ Սարոյան
 
 
«Շատ լուսանկարիչներ տեսարանն են վերարտադրում, բայց պետք է շարժումը ցույց տալ, նրանց ապրելն է պետք»,- ասում է լուսանկարիչը:
Արա Գյուլերի լուսանկարչության առանցքում մարդն է ու նրա գործը: Սա հատկապես ցայտուն է նրա ստամբուլյան լուսանկարներում, որոնք պատկերում են Բոսֆորի ափերին ձգվող բազմազգ քաղաքի մարդկանց ամենօրյա կյանքը: Նա իր խցիկի միջոցով ցանկացել է ստանալ «Ստամբուլի իրական պատկերը»: 
 
2013 թվականին Հայաստանի ազգային պատկերասրահում կազմակերպվել է Արա Գյուլերի «Բարև ձեզ» խորագիրը կրող ցուցահանդեսը, որի կապակցությամբ լուսանկարիչը ժամանել է Երևան։ Նա Ստամբուլից բերել էր ավելի քան 130 լուսանկար, որոնք արվել էին տարբեր ժամանակներում` աշխարհի տարբեր անկյուններում:
 
 
«Ստամբուլի աչքը» մարդկությանը թողել է լուսանկարների երկու միլիոնանոց ժառանգություն, ասել է թե` երկու միլիոն մարդկային պատմություն՝ պատսպարված հայրական տան վերնահարկում: 
 
Ստամբուլի Բոմոնթի գարեջրի գործարանի պատմական շենքում բացվել է Արա Գյուլերի թանգարանը, որտեղ ներկայացված են արվեստագետի արխիվային լուսանկարները, պատմվածքները, նոթերը, տեսանյութերը, նկարները, անձնական իրերը, գրքերը, լուսանկարչական սարքերը:
Պոլսահայ լուսանկարիչ Արա Գյուլերը մահկանացուն կնքել է 90 տարեկանում՝ Ստամբուլում:
Կազմեց՝ Շաղիկ Թորոսյանը


ՀԱՅԱԶԴ կայք Նմանատիպ Լուրեր
մուլտիպլիկացիոն-կարճամետրաժ-ֆիլմ,հայկական-կարճամետրաժ-մուլտֆիլմ,կարճամետրաժ-մուլտֆիլմ,օսկարի-հավակնորդ,օսկար,արմատ,արմատ-հայկական-կարճամետրաժ-մուլտֆիլմ,շվեյցարաբնակ-կինոռեժիսոր,էլոդի-դերմանժ ,  «Արմատ» հայկական կարճամետրաժ մուլտֆիլմը՝ «Օսկարի» հավակնորդ․ The Hollywood Reporter
«Արմատ» հայկական կարճամետրաժ մուլտֆիլմը՝ «Օսկարի» հավակնորդ․ The Hollywood Reporter
The Hollywood Reporter-ը նշել է 15 անիմացիոն կարճամետրաժ ֆիլմերից մեկը՝ ARMAT-ը կարող է արժանանալ Օսկարի։
չինաստան,պեկին,խաչատրյանի-անվան-միջազգային-հոբելյանական-մրցույթ,արամ-խաչատրյան-մշակութային-հիմնադրամ,չինաստանի-ազգային-օպերային-թատրոն,չինաստանի-պետական-կառույցներ,հայաստանի-պետական-սիմֆոնիկ-նվագախումբ,սերգեյ-սմբատյան,արամ-խաչատրյան,արամ-խաչատրյանի-120-ամյա-հոբելյան , Պեկինում անցկացվում է Խաչատրյանի անվան միջազգային մրցույթ
Պեկինում անցկացվում է Խաչատրյանի անվան միջազգային մրցույթ
Չինաստանի մայրաքաղաք Պեկինում դեկտեմբերի 17-ին մեկնարկել է Խաչատրյանի անվան միջազգային հոբելյանական մրցույթը՝ «ջութակ» մասնագիտական կարգում։ Այն նվիրված է Արամ Խաչատրյանի 120-ամյա հոբելյանին։
հայաստան,կգմս-նախարարություն,սիսակ-գաբրիելյան,netflix,ֆիլմեր,ֆիլմ,սերիալներ,ֆիլմարտադրություն,թիլ-շվայգեր,underdog,dead-by-dawn,collapse,նեթֆլիքսի-8-մասանոց-ֆիլմ , Հայաստանում NETFLIX-ի համար ֆիլմեր ու սերիալներ կնկարահանվեն
Հայաստանում NETFLIX-ի համար ֆիլմեր ու սերիալներ կնկարահանվեն
Հայաստանում NETFLIX-ի համար ֆիլմեր ու սերիալներ կնկարահանվեն։
յունեսկօ,ոչ-նյութական-մշակութային-ժառանգության-ներկայացուցչ,գյումրի,դարբնություն,դարբին,արվեստ,արհեստ,պապոյան-գերդաստան,գարիկ-պապոյան,վարպետ-գարիկ,գյումրու-դարբնության-ավանդույթը,գյումրու-դարբնության-մշակույթ , Գյումրու դարբնության ավանդույթը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական մշակու­թային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում է
Գյումրու դարբնության ավանդույթը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական մշակու­թային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում է
Դարբին Գարիկն ասում է, թե իրեն հարցնեն Գյումրու դարբնության ավանդույթում ինչն է ամենակարևորը, երևի կպատասխանի, որ․ «Ամեն գործդ կմտածես ընպես սարքես, որ բոլորի դուրն էլ գա, բայց առաջինը քո դուրը գա։ Էս գործը հա՛մ արհեստ է, հա՛մ արվեստ է, մենակ ուժով չի, պետք ա ուղեղ էլ ունենաս ու սիրտ»։ 
յունեսկօ,unesco,տաթևի-և-մեծ-անապատ-վանական-համալիրներ,որոտան-գետի-կիրճը,հուշարձանախումբ,եռաչափ-լազերային-սկանավորում-և-թվայնացում,հհ-կգմս-նախարարություն,հհ-ագ-նախարարություն,յունեսկօ-ում-հհ-մշտական-ներկայացուցչություն,պոակ,պատմամշակութային-ժառանգության-գիտահետազոտական-կենտ,միջազգային-ֆինանսական-աջակցություն ,  ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն կաջակցի Տաթևի և Մեծ անապատ վանական համալիրների եռաչափ լազերային սկանավորմանն ու թվայնացմանը
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն կաջակցի Տաթևի և Մեծ անապատ վանական համալիրների եռաչափ լազերային սկանավորմանն ու թվայնացմանը
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից հաստատված դրամաշնորհը կազմում է շուրջ 55․000 ԱՄՆ դոլար, որով նախատեսվում է իրականացնել Տաթևի և Տաթևի Մեծ անապատ վանական համալիրների կազմի մեջ մտնող բոլոր կառույցների, ենթահուշարձանների եռաչափ լազերային սկանավորում և մանրամասն թվայնացում, կառավարման և ռիսկերի նվազեցման համապատասխան ծրագրերի կազմում, միջազգային փորձագետների խորհրդատվություն, պետական հաշվառման փաստաթղթերի լրամշակում, որոնց հիման վրա կպատրաստվի և ՅՈՒՆԵՍԿՕ կներկայացվի հուշարձանախումբը «Զինված հակամարտությունների պայմաններում մշակութային արժեքների պաշտպանության կոնվենցիա»-ի հովանու ներքո առնելու հայտը։
գյումրի,հհ-վաստակավոր-նկարիչ,մինաս-ավետիսյան,մինաս-ավետիսյանի-95-ամյակ,մինաս-ավետիսյանի-95-ամյակին-նվիրված-ցուցահանդես,մինաս-ավետիսյանի-գործերը,ցուցահանդես,գույներ-կերտող-նկարիչը-խորագրով-ցուցահանդես , 45 տարի անց Գյումրիում ցուցադրության են ներկայացվել Մինաս Ավետիսյանի գործերը
45 տարի անց Գյումրիում ցուցադրության են ներկայացվել Մինաս Ավետիսյանի գործերը
45 տարի անց Գյումրիում ցուցադրության են ներկայացվել ՀՀ վաստակավոր նկարիչ Մինաս Ավետիսյանի գործերը։

<< Հայազդ>> կայքում արտահայտված որոշ կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետի հետ: