Առևտրային ճանապարհի վրա գտնվելու շնորհիվ, քաղաքը դարձել էր կարևոր տարածաշրջանային և տարբեր քաղաքակրթությունների հատման կենտրոն: Եվ հենց դա պատճառ դարձավ, որպեսզի քաղաքում ձևավորվի այսօր արդեն համաշխարհային ճանաչում ունեցող Թավրիզի շուկան:

Հետագա զարգացման ընթացքում այն վերածվեց մեծ կոմպլեքսի, որը տարածվեց մոտ 1 միլիոն քառակուսի մետրի վրա և ունեցավ 4 կիլոմետր երկարությոն: Գտնվելով Թավրիզի կենտրոնում, այս շուկան իրենից ներկայացնում է մի քանի մասնագիտացված խոշոր շուկաների ամբողջություն: Որպես օրինակ` Ամիր շուկան, որը մասնագիտացված է ոսկեղենի առևտրում և Մոզաֆարիեն, որը մասնագիտացված է խալիների, կոշիկների և այլ ապրա

նքների վաճառքում: 16-րդ դարում, երբ Սեֆևյանների մայրաքաղաք դարձավ Թավրիզը, շուկայի համար սկսվեց ծաղկման շրջանը : 17-րդ դարում քաղաքը դադարեց լինել մայրաքաղաք, սակայն չկորցրեց տնտեսական ու առևտրային առումով իր կարևորությունը: Մեր օրերում, չնայած շուկայում մեծ թվով ժամանակակակից առևտրի կենտրոնների ու խանութների առկայությանը, Թավրիզի շուկան շարունակում է պահպանել ոչ միայն քաղաքի, այլ ամբողջ նահանգի տնտեսական կենտրոնի կարգավիճակը: Հատկանշական է, որ Թավրիզի շուկան մի քանի անգամ եղել է քաղաքական կռվների բեմ` 1905-1911 թթ. սահմանադրական հեղափոխության և 1978-1979 թթ. իսլամական հեղափոխության ժամանակ:

Շուկան նաև համարվում է նաև մի քանի կրոնական ծիսակատարությունների անցկացման վայր: Շուկայի տարածքում Աշուրայի օրերին մուսուլմանները 10 օր շարունակ անցկացնում են Աշուրայի հիշատակի երեկոներ: Այդ ընթացքում շուկայոմ առևտուրը դադարեցվում է: Կրոնական ավանդույթի համաձայն, Թավրիզի շուկայի հետնամասում կառուցվել են մի քանի մզկիթներ: Դրանցից ամենահայտնին Ուրբաթօրյա մզկիթն է: Ներկայումս շուկայի տարածքում գործում է 28 մզկիթ, 8 դպրատուն, 7 շուկա, հինգ բաղնիք և մեկ մարզասրահ:

ՋՈՒԼՖԱ

ԵՐԵՎԱՆ, 14 ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ։ Իրանական Ջուլֆա քաղաքում վաղուց արդեն հայեր չեն ապրում, սակայն կանգուն են հայկական եկեղեցիները: Արեւելյան Ատրպատական մարզի հայկական կոթողներից երկուսը` Սուրբ Ստեփանոս վանքը և Հովվի վանքը վերջերս են վերանորոգվել իրանական իշխանությունների նախաձեռնությամբ` դառնալով քաղաքի զբոսաշրջային ամենահայտնի վայրերը: Ըստ հայ լրագրողների` Ջուլֆա կատարած այցելության ժամանակ քաղաքի զբոսաշրջային վարչության պետ Հոսեյնե Հոբին պատմեց, որ Արաքս գետի ափին գտնվող Սուրբ Ստեփանոս վանքը տարեկան շուրջ 3 մլն զբոսաշրջիկ է հյուրընկալում:

Սուրբ Ստեփանոս վանքը 9-րդ դարի հայկական կրոնական համալիրներից է, որը 15 կմ հեռավորության վրա է գտնվում Ջուղա քաղաքից: Արաքս գետի աջ ափին բարձրացող Մաղարդա լեռան լանջին տեղակայված եկեղեցին 2008 թ. գրանցվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում «Հայկական եկեղեցիները Իրանում» անվան տակ: «Մոտ 35 տարի առաջ, իրանական հեղափոխությունից հետո, եկեղեցին գրեթե կիսաքանդ էր, սակայն տարիների ընթացքում պետությունը վերանորոգել է այն: Սուրբ Ստեփանոսը այս տարածաշրջանի պատմամշակութային կետերից է և մեծ կարևորություն ունի տուրիստական տեսնակյունից։ Եթե մինչ վերանորոգումը մոտ 200 հազար մարդ էր տարեկան այցելու այստեղ, ապա վերանորոգումից հետո նրանց թիվը հասել է 3 միլիոնի»,- ասաց Հոբին:

Իրանցի մեր ուղեկցորդը պատմեց, որ տարածքում գործում են հինգ հայկական եկեղեցիներ, որոնցից միայն երեքն են վերականգնված, իսկ երկուսը դեռ չեն վերանորոգվել ճանապարհային դժվարությունների պատճառով։

Հաջորդ կանգառը Հովվի եկեղեցին էր, որտեղ ներկայումս շինարարական աշխատանքներ են ընթանում: Եկեղեցու արտաքին հատվածի շինարարական աշխատանքները մոտենում էին ավարտին, և շուտով գմբեթին էր տեղադրվելու խաչը: Հովվի եկեղեցին, որն իր չափերով էապես զիջում է Սուրբ Ստեփանոս վանքին, կառուցվել է շատ ավելի ուշ` հայ հովիվների կողմից, ովքեր օրվա աշխատանքից հետո չէին հասցնում հասնել Սուրբ Ստեփանոս, և որոշում են ճանապարհին հիմնել փոքրիկ աղոթատեղի:  Արաքսի ափին տեղակայված հայկական կոթողը նորոգումից հետո ընդգրկվելու է Իրանի զբոսաշրջային երթուղիներում:

barseghianrima.wordpress.com