ՀԱՅԱԶԴ կայք
ՀԱՅԱԶԴ կայք
Օվկիանոսագետը Արցախ աշխարհի Ճարտար գյուղից

Կա՞, արդյոք, գիտության մեջ բնագավառ, որտեղ հայ գիտնականը չունենա ներդրում, անգամ այնպիսի բնագավառ, որպիսին օվկիանոսագիտությունն է, երբ աշխարհագրորեն մեզ բաժին ընկած ջրերը լճերն ու գետերն են, իսկ ծովերն ու ծովափերը՝ բռնազավթված… Այսպես թե այնպես, հայ միտքն աշխատում է ամենուր՝ լինելով առաջիններից ու առաջատարներից մեկը աշխարհում, ինչպես Անիտա Կոնտի-Կարագաշյանը առաջին կին-օվկիանոսագետն էր, իսկ Արտեմ Սարգսյանը 1960-ականների սկզբին համաշխարհային օվկիանոսագիտության մեջ առաջինը ձեւակերպեց Համաշխարհային օվկիանոսի լայնածավալ շրջանառության ձեւավորման գործընթացի վրա բարոկլին էֆեկտների որոշիչ ազդեցության մասին դրույթը։

Ժամանակից առաջ ընկնելով, Արտեմ Սարգսյանը՝ իր ուսանողների հետ միասին, գիտական հետազոտություններն ընթացքի մեջ դրեց օվկիանոսի կլիմայական բնութագրերի ուսումնասիրման եւ թվային մոդելավորման ուղղությամբ, ինչը օվկիանոսագիտության եւ կլիմայի տեսության ժամանակակից կարեւորագույն խնդիրներից է: 60-ականների կեսերին տեսական վերլուծության եւ թվային փորձի հիման վրա Ա. Ս. Սարգսյանը հայտնաբերեց օվկիանոսում դինամիկ պրոցեսների փոփոխականության ամենակարեւոր գործոնը, որը նա անվանեց բարոկլինության եւ հատակի ռելիեֆի համատեղ ազդեցություն, ինչը օվկիանոս-մթնոլորտ եւ ռելիեֆային ջերմափոխանակման համատեղ ազդեցություն է։
Օվկիանոսագետ, ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր, վաստակավոր պրոֆեսոր, ՌԳԱ ակադեմիկոս, թղթակից անդամ Արտեմ Սարգսյանը հեղինակ ու համահեղինակ է ավելի քան 250 գիտական հոդվածների, այդ թվում՝ 13 մենագրության, որոնք լույս են ընծայվել ռուսերեն, անգլերեն, չինարեն։ Գիտնականի աշխատությունները վերաբերում են համաշխարհային օվկիանոսի ջերմաստիճանի, հոսանքների եւ կլիմայական այլ բնութագրերի տեսության ու հաշվարկների մշակմանը։ Օվկիանոսային հոսանքների մասին նա, մասնավորապես, նշում է. «Օվկիանոսային հոսանքները որոշակի եւ մշտական ուղիներով շարժվող ջրի մեծ զանգվածների տեղափոխությունն է օվկիանոսներում: Օվկիանոսային հոսանքները գլխավորապես առաջանում են մշտական քամիների ազդեցության պատճառով։ Փորձով ստուգվել է, որ օվկիանոսների վրա փչող գերիշխող քամիների ուղղությունները գրեթե համընկնում են օվկիանոսային հոսանքների ուղղությունների հետ։ Քամին ջրին ստիպում է տեղաշարժվել որոշակի ուղղությամբ։ Տաք հոսաքներ են համարվում այն հոսանքները, որոնց ջերմաստիճանը բարձր է շրջապատող ջրի ջերմաստիճանից։ Իսկ հակառակ դեպքում այն անվանում են սառը հոսանք։ Ընդհանրապես, տաք են բոլոր այն հոսանքները, որոնք շարժվում են ցածր լայնություններից դեպի բարձր լայնությունները, իսկ հակառակ ուղղություն ունեցողները սառը հոսանքներ են։ Քարտեզների վրա օվկիանոսային տաք հոսանքների ուղղությունը նշագծում են կարմիր սլաքներով, իսկ սառը հոսանքներինը՝ կապույտ կամ սեւ: Ամենամեծ օվկիանոսային հոսանքներից մեկը սկսվում է Ատլանտյան օվկիանոսում՝ Կենտրոնական Աֆրիկայի ափերի մոտ»։
Օվկիանոսագետն զբաղվել է նաեւ Սեւանա լճի մակարդակի բարձրացման խնդիրներով եւ դրա եղանակների մասին ունի հեղինակային աշխատանքներ։ Արտեմ Սարգսյանը եղել է ՌԳԱ օվկիանոսագիտության ինստիտուտի ծովային հոսանքների դինամիկայի, հիդրոլոգիայի լաբորատորիայի վարիչ, ՌԳԱ հաշվողական մաթեմատիկայի ինստիտուտի գլխավոր գիտաշխատող, գիտաստեղծագործական աշխանքներին զուգահեռ՝ ծավալել մանկավարժական գործունեություն՝ արդյունքում պատրաստելով գիտությունների 30 թեկնածու, 11 դոկտոր։
Արտեմ Սարգսի Սարգսյանը ծնվել է Արցախի Մարտունու շրջանի Ճարտար գյուղում (այժմ՝ քաղաք), 1926 թ. սեպտեմբերի 23-ին։ Դպրոցն ավարտել է ծննդավայրում, գերազանց, ստացել հայկական կրթություն, այնուհետեւ ընդունվել Բաքվի պետական համալսարանի ֆիզմաթ ֆակուլտետ, 1950-53 թթ. սովորել ԽՍՀՄ ԳԱ գեոֆիզիկայի ինստիտուտի ասպիրանտուրայում, 1953 թ. Ի. Ա. Կիբելի ղեկավարությամբ պաշտպանել թեկնածուական թեզ՝ «Հաստատուն քամիների հոսանքների հաշվարկը օվկիանոսում» թեմայով, իսկ 1967 թ. արդեն պաշտպանել ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտորական թեզ՝ «Հոսանքների տեսությունն ու հաշվարկը օվկիանոսում» թեմայով։ Պետական գիտական ծրագրի շրջանակներում նրա ղեկավարությամբ աշխատանքներ են տարվել ԽՍՀՄ-ում այն ժամանակ գոյություն ունեցող օվկիանոսի ընդհանուր շրջանառության բոլոր թվային մոդելների համեմատական վերլուծության ուղղությամբ, ինչը խթանեց դրանց հետագա բարելավումը: Բացի մոսկովյան բարձրագույն հաստատություններում հետազոտական, ակտիվ գիտամանկավարժական գործունեությունից, Արտեմ Սարգսյանը 1965-69 թթ. աշխատել է ՈւԽՍՀ ԳԱ Սեւաստոպոլի ծովային հիդրոֆիզիկայի ինստիտուտում։ Օվկիանոսագիտության բնագավառում ակնառու գիտական աշխատանքների, հայտնագործությունների եւ գյուտերի համար հայազգի գիտնականը արժանացել է մի շարք պարգեւների՝ ԽՍՀՄ պետական մրցանակ գիտության եւ տեխնիկայի բնագավառում (1970), Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան (1986), Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիայի Մարին Դրենովի անվան ոսկե մեդալ (1986), Ռուսաստանի Դաշնության պետական մրցանակ գիտության եւ տեխնիկայի բնագավառում (2000), Պատվո շքանշան (2007)։
Արտեմ Սարգսյանը այն ութ գիտնականներից մեկն է, ով արժանացել է նաեւ Ս. Օ. Մակարովի անվան մրցանակին։ Ականավոր գիտնականը սերտ կապեր է պահպանել հայրենիքի ու ծննդավայրի հետ, այցելել ու զբաղվել նրա առջեւ ծառացած խնդիրներով։
Էլեոնորա Ներսիսյան


ՀԱՅԱԶԴ կայք Նմանատիպ Լուրեր
մուլտիպլիկացիոն-կարճամետրաժ-ֆիլմ,հայկական-կարճամետրաժ-մուլտֆիլմ,կարճամետրաժ-մուլտֆիլմ,օսկարի-հավակնորդ,օսկար,արմատ,արմատ-հայկական-կարճամետրաժ-մուլտֆիլմ,շվեյցարաբնակ-կինոռեժիսոր,էլոդի-դերմանժ ,  «Արմատ» հայկական կարճամետրաժ մուլտֆիլմը՝ «Օսկարի» հավակնորդ․ The Hollywood Reporter
«Արմատ» հայկական կարճամետրաժ մուլտֆիլմը՝ «Օսկարի» հավակնորդ․ The Hollywood Reporter
The Hollywood Reporter-ը նշել է 15 անիմացիոն կարճամետրաժ ֆիլմերից մեկը՝ ARMAT-ը կարող է արժանանալ Օսկարի։
չինաստան,պեկին,խաչատրյանի-անվան-միջազգային-հոբելյանական-մրցույթ,արամ-խաչատրյան-մշակութային-հիմնադրամ,չինաստանի-ազգային-օպերային-թատրոն,չինաստանի-պետական-կառույցներ,հայաստանի-պետական-սիմֆոնիկ-նվագախումբ,սերգեյ-սմբատյան,արամ-խաչատրյան,արամ-խաչատրյանի-120-ամյա-հոբելյան , Պեկինում անցկացվում է Խաչատրյանի անվան միջազգային մրցույթ
Պեկինում անցկացվում է Խաչատրյանի անվան միջազգային մրցույթ
Չինաստանի մայրաքաղաք Պեկինում դեկտեմբերի 17-ին մեկնարկել է Խաչատրյանի անվան միջազգային հոբելյանական մրցույթը՝ «ջութակ» մասնագիտական կարգում։ Այն նվիրված է Արամ Խաչատրյանի 120-ամյա հոբելյանին։
հայաստան,կգմս-նախարարություն,սիսակ-գաբրիելյան,netflix,ֆիլմեր,ֆիլմ,սերիալներ,ֆիլմարտադրություն,թիլ-շվայգեր,underdog,dead-by-dawn,collapse,նեթֆլիքսի-8-մասանոց-ֆիլմ , Հայաստանում NETFLIX-ի համար ֆիլմեր ու սերիալներ կնկարահանվեն
Հայաստանում NETFLIX-ի համար ֆիլմեր ու սերիալներ կնկարահանվեն
Հայաստանում NETFLIX-ի համար ֆիլմեր ու սերիալներ կնկարահանվեն։
յունեսկօ,ոչ-նյութական-մշակութային-ժառանգության-ներկայացուցչ,գյումրի,դարբնություն,դարբին,արվեստ,արհեստ,պապոյան-գերդաստան,գարիկ-պապոյան,վարպետ-գարիկ,գյումրու-դարբնության-ավանդույթը,գյումրու-դարբնության-մշակույթ , Գյումրու դարբնության ավանդույթը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական մշակու­թային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում է
Գյումրու դարբնության ավանդույթը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական մշակու­թային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում է
Դարբին Գարիկն ասում է, թե իրեն հարցնեն Գյումրու դարբնության ավանդույթում ինչն է ամենակարևորը, երևի կպատասխանի, որ․ «Ամեն գործդ կմտածես ընպես սարքես, որ բոլորի դուրն էլ գա, բայց առաջինը քո դուրը գա։ Էս գործը հա՛մ արհեստ է, հա՛մ արվեստ է, մենակ ուժով չի, պետք ա ուղեղ էլ ունենաս ու սիրտ»։ 
յունեսկօ,unesco,տաթևի-և-մեծ-անապատ-վանական-համալիրներ,որոտան-գետի-կիրճը,հուշարձանախումբ,եռաչափ-լազերային-սկանավորում-և-թվայնացում,հհ-կգմս-նախարարություն,հհ-ագ-նախարարություն,յունեսկօ-ում-հհ-մշտական-ներկայացուցչություն,պոակ,պատմամշակութային-ժառանգության-գիտահետազոտական-կենտ,միջազգային-ֆինանսական-աջակցություն ,  ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն կաջակցի Տաթևի և Մեծ անապատ վանական համալիրների եռաչափ լազերային սկանավորմանն ու թվայնացմանը
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն կաջակցի Տաթևի և Մեծ անապատ վանական համալիրների եռաչափ լազերային սկանավորմանն ու թվայնացմանը
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից հաստատված դրամաշնորհը կազմում է շուրջ 55․000 ԱՄՆ դոլար, որով նախատեսվում է իրականացնել Տաթևի և Տաթևի Մեծ անապատ վանական համալիրների կազմի մեջ մտնող բոլոր կառույցների, ենթահուշարձանների եռաչափ լազերային սկանավորում և մանրամասն թվայնացում, կառավարման և ռիսկերի նվազեցման համապատասխան ծրագրերի կազմում, միջազգային փորձագետների խորհրդատվություն, պետական հաշվառման փաստաթղթերի լրամշակում, որոնց հիման վրա կպատրաստվի և ՅՈՒՆԵՍԿՕ կներկայացվի հուշարձանախումբը «Զինված հակամարտությունների պայմաններում մշակութային արժեքների պաշտպանության կոնվենցիա»-ի հովանու ներքո առնելու հայտը։
գյումրի,հհ-վաստակավոր-նկարիչ,մինաս-ավետիսյան,մինաս-ավետիսյանի-95-ամյակ,մինաս-ավետիսյանի-95-ամյակին-նվիրված-ցուցահանդես,մինաս-ավետիսյանի-գործերը,ցուցահանդես,գույներ-կերտող-նկարիչը-խորագրով-ցուցահանդես , 45 տարի անց Գյումրիում ցուցադրության են ներկայացվել Մինաս Ավետիսյանի գործերը
45 տարի անց Գյումրիում ցուցադրության են ներկայացվել Մինաս Ավետիսյանի գործերը
45 տարի անց Գյումրիում ցուցադրության են ներկայացվել ՀՀ վաստակավոր նկարիչ Մինաս Ավետիսյանի գործերը։

<< Հայազդ>> կայքում արտահայտված որոշ կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետի հետ: