Թեհրանը կրկնում է արդեն մի քանի շաբաթ՝ Կովկասում սահմանների անձեռնմխելիության մասին
Անցյալ շաբաթը Հայաստանում հնարավոր է գնահատել որպես «իրանյան» շաբաթ: Կապանում բացվեց Իրանի հյուպատոսությունը, այդ առիթով Հայաստան ժամանեց Իրանի արտգործնախարարը, որն այստեղ հանդիպեց իր հայաստանցի գործընկերոջն ու նաև վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին:
Հուսեյն Աբդոլահիանը հերթական անգամ բարձրաձայնեց այն, ինչ Թեհրանը կրկնում է արդեն մի քանի շաբաթ՝ Կովկասում սահմանների անձեռնմխելիության մասին: Հայաստանում իհարկե Իրանի արտգործնախարարը խոսեց ընդհուպ աննախադեպ շեշտադրումով՝ Հայաստանի անվտանգությունն Իրանի անվտանգությունն է: Իրանը խոսել էր թեմայի մասին տարբեր կերպ, նույնացրել անգամ Հայաստանի սահմանը՝ Իրանի սահմանի և «կարմիր գծերի» հետ, բայց անվտանգության նույնության շեշտադրումով խոսքը աննախադեպ է և հարկ արձանագրել, որ այն ամենևին արարողակարգային լինել չի կարող, քանի որ խոսքը վերաբերում է կարևորագույն կատեգորիայի:
Իրանն ունի մեղմ ասած բավարար պետական-քաղաքական ավանդութային հետագիծ, պատկերացնելու համար, որ հատկապես արտաքին գործերի նախարարի մակարդակով այդօրինակ համեմատականները կամ զուգահեռները չեն կարող լինել ընդամենը հնչեցվող խոսքեր, դրանք ենթադրում են ծանրակշիռ քաղաքական տողատակ: Բայց, արդյո՞ք այն, ինչ ընկալվում է Հայաստանի հանրության շրջանում: Ասել կուզի, արդյո՞ք դա նշանակում է, որ Իրանը պատրաստ է ցանկացած գնով ապահովել Հայաստանի անվտանգությունը և մասնավորապես Սյունիքի անձեռնմխելիությունը, այնպես, ինչպես կապահովի իր տարածքի և սահմանի ամբողջությունը: Հայաստանում հանրության մի ստվար մաս այդ հայտարարությունները ընկալում է հենց այդպես, և այդպիսի ընկալում մատուցվում է նաև քաղաքական և մեդիափորձագիտական շրջանակներից: Մինչդեռ, հարկ է թերևս հասկանալ, որ նույնացնելով Հայաստանի և Իրանի անվտանգությունը, Թեհրանը առնվազն շոշափում է մի բավականին նուրբ տողատակ, որը Երևանում պետք է նկատել, հաշվի առնել, և որի հետ Երևանը պարտավոր է աշխատել՝ նվազագույնը խնդրահարույց իրավիճակներ չավելացնելու համար:
Բանն այն է, որ Իրանը Հայաստանի անվտանգությունն իր անվտանգության հետ նույնացնում է մի շրջափուլում, երբ Հայաստանը նկատելի սերտացնում է Արևմուտքի հետ իր գործակցությունը և մեսիջները, և ոչ միայն քաղաքական այրերի, այլ ընդհուպ վարչապետի տիկնոջ գործունեության մակարդակում, որի ընդգծված օրինակը Աննա Հակոբյանի այցն էր Ֆրանսիա՝ Ելիսեյան խալատ, Բրիջիիտ Մակրոնին հյուր, և գրառումը՝ այդ այցի հետ կապված: Ամբողջ խնդիրն այն է, որ Իրանը Հայաստանի անվտանգության հետ իր անվտանգությունը նույնացնում է այն ժամանակ, երբ Հայաստանն իրեն ավելի ու ավելի է նույնացնում արևմտյան ուղղության հետ: Սա նշանակում է, որ, կամ իրանյան վարչակազմը այդ կերպ փորձում է «միջնորդավորված» ակնարկ հղել Արևմուտքին՝ որ արևմտյան ուղղությամբ աշխատանքի միջոցով Հայաստանի անվտանգության բարձրացումը Իրանը դիտում է նաև անուղակիորեն իր անվտանգության հարց, կամ լիովին հակառակը՝ Իրանը ակնարկում է, որ Արևմուտքը Հայաստանում կամ Հայաստանն Արևմուտքում՝ Իրանը կդիտարկի որպես Արևմուտքի ներկայույթյուն իր «թիկունքում»: Առավել ստույգ, թե հատկապես որ տրամաբանությունն է գերակշռում Թեհրանի աննախադեպ ձևակերպումներում, թերևս հնարավոր կլինի ասել միայն բավականին խորհրդապահական տեղեկատվության որոշակի պաշար տնօրինելու դեպքում: Դատելով հրապարակի վրա եղած տեղեկատվության համադրումից, հնարավոր է եզրակացնել, որ Հայաստան-Արևմուտք սերտ գործակցությունը մտահոգում է Թեհրանին իր անվտանգության մարտահրավերի, այսինքն բավականին խորը աստիճան:
Եզրակացություն, որ ամուր է թվում հատկապես Ռուսաստանի հետ Իրանի աննախադեպ խորը գործակցության առկայության պայմաններում: Բոլոր պարագաներում, անկասկած է, որ Երևանն ու Թեհրանը պետքէ անցնեն առավել կոնկրետ և անկեղծ խոսակցության, եթե իհարկե չեն անցել դրան և Աբդոլահիանի չհայտարարված իրանյան այցն այդ մասին չէր: Մյուս կողմից, Հայաստանն իհարկե երբեք դեմ չի եղել և թերևս դեմ չի լինի հաշվի առնել Իրանի անվտանգության մտահոգությունը: Պարզապես Հայաստանն ամենից առաջ ունի իր և Արցախի սեփական մտահոգություն, ու բարդագույն աշխարհաքաղաքական պայմաններում «խաչաձև» կրակի տակ այդ մտահոգությունը առաջացնող ռիսկերը բազմակողմ կառավարելու հրամայական:
Հեղինակ՝ ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
1in.am
Նմանատիպ Լուրեր
