Ակնարկ՝ Իրանի հայկական գաղթօջախների պատմության (Մաս 2)
Պարսկաստանի հայ բնակչության թիվը 19-րդ դարի առաջին կեսին հասնում էր 35-40 հազարի. Իսկ 20-րդ դարի սկիզբներին այն արդեն կազմում էր 180-200 հազար: Իրանահայերի գերակշռող մասը գյուղացիներ էին, զգալի թիվ էին կազմում նաև արհեստավորները:
Պարսկահայերը բավականաչափ աշխույժ առևտուր էին ծավալում ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ նրա սահմաններից դուրս: 19-րդ դարի 2-րդ կեսին առևտրի հետ զարգանում էր նաև արդյունաբերությունը: Մեծահարուստ առևտրա-արդյունաբերողներից էին Լիանոզովները, որոնք իրենց ձեռքում էին պահում Կասպից ծովի հարավային մասի ձկնաարդյունաբերությունը:
Իրանահայերը ակտիվ մասնակցություն են ունեցել նաև երկրի հասարակական-քաղաքական և մշակութային կյանքում:
Պարսկական արքունիքում շատ հայեր դիվանագիտական պատասխանատու պաշտոններ էին վարում: 19-րդ դարի երկրորդ կեսին Անգլիայում, Ֆրասիայում, Ավստրիայում Պարսկաստանի դեսպանները հայեր էին:
Անգլիայում Իրանի դեսպան Մելքոն խանը Լոնդոնում հրատարակեց Կանուն (օրենք) պարբերականը, որը պարսկական իրականության մեջ դեմոկրատական գաղափարներ քարոզող առաջին ամսագիրն էր: 1905-1911թթ. Սահմանադրական հեղափոխության ժամանակ Եփրեմ խանը դարձավ սահմանադրական շարժման առաջնորդներից մեկը: Հայերը ստեղծեցին ազգային խորհուրդ, որը միջնորդի դեր էր կատարում բարձրադիր իշխանությունների և հայ համայնքների միջև:
Իրանահայերը նկատելի հաջողությունների հասան լուսավորության և առհասարակ մշակույթի ասպարեզում:
1838թ. հայկական դպրոց է բացվում Նոր Ջուղայում: Հետագա տասնամյակներում դպրոցներ են հիմնվում Թավրիզում, Թեհրանում և այլուր: Սալմաստ գավառի 11 հայկական դպրոցներում 1904-1905թթ. սովորում էր 800 աշակերտ, Սալմաստի գյուղերում կար թատրոնի սրահ: 1880-ական թվականներին հայկական տպարաններ են հիմնվում մի շարք քաղաքներում: Ստեղծվում են թատերասերների, բարեգործական և այլ հասարակական ընկերություններ: Իրանի հայկական կենտրոններում հրատարակվում էին շուրջ երկու տասնյակի հասնող պարբերականներ:
aysor.am
Նմանատիպ Լուրեր
ՀՄՀՖ-ի, Ս․ ՄԱԲԿ-ի և Թեհրանի Աշխարհատեսների Հայկական կենտրոնի ներկայացուցիչները քննարկել են համագործակցությունների զարգացման հեռանկարները
Թվականիս դեկտեմբերի 16-ին Սրբ․ Մարիամ Աստվածածին Բարեգործական կենտրոնի և Հայ Մշակութային Հասարակական Ֆորումի հյուրն էր Թեհրանի Աշխարհատեսների Հայկական կենտրոնի վարչության ատենապետ՝ Տկն․ Մարո Այվազյանը։
ՀՄՀՖ-ի ներկայացուցիչները և իրանահայ թարգմանիչ և հասարակական գործիչ Նորայր Մեհրաբյանը քննարկել են համագործակցության խթանման ուղղություններն ու հնարավորությունները
Հայ Մշակութային և Հասարակական Ֆորումի վարիչ տնօրենի և «Հայազդ» կայքի խմբագրության հրավերով թվականիս դեկտեմբերի 2-ին, Թեհրանի Ս․ Մարիամ Աստվածածին Բարեգործական կենտրոնում կայացավ իրանահայ վաստակավոր թարգմանիչ, հասարակական, մշակութային և կրթական գործիչ Նորայր Մեհրաբյանի հետ հանդիպումը։
ԻՐԱՆԱՀԱՅ ՀԱՄԱՅՆՔԸ. ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱԿՆԱՐԿ (14)
ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԴՊՐՈՑՆԵՐԸ ԵՎ ԱՅԼ ԿՐԹԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ, ՄԻՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ և ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՀԻՄՆԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ, ՄԱՄՈՒԼԸ ԵՎ ՏՊԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԸ
ՀՄՄ Րաֆֆի համալիրում կայացել է «Հայ Գողգոթան», «Շուշի» և «Գոմեշ» գրքերի պարսկերեն թարգմանության շնորհանդեսը
Թվականիս նոյեմբերի 16-ին, Հայ մարզամշակութային Րաֆֆի համալիրի Մշակութային բաժանմունքի նախաձեռնությամբ տեղի ունեցավ երեք արժեքավոր գրքերի պարսկերեն թարգմանության շնորհանդեսը։
Կլարա Աբքարի պատմությունը. Իրանահայ առաջին մանրանկարչուհի
Կլարա Աբքարը 73 տարեկան էր, երբ իր տունը վերածեց արվեստանոցի՝ նկարչություն սովորեցնելու համար։ Երկու տարի անց Թեհրանի նախկին թագավորական Սաադ Աբադ պալատում բացվեց նրա աշխատանքների թանգարանը: Նա հայտնի է որպես առաջին իրանցի կին մանրանկարչուհի, սակայն կենդանության օրոք երբեք վաճառքի չի հանել իր ստեղծագործություններից ոչ մեկը:
ԻՐԱՆԱՀԱՅ ՀԱՄԱՅՆՔԸ. ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱԿՆԱՐԿ (13)
Ըստ երկրի սահմանադրության, խորհրդարանի հայ պատգամավորները հանդիսանում են համայնքի լիիրավ ներկայացուցիչները։ Բայց նրանք նաև օրենսդիր մարմինների ներկայացուցիչ են և ոչ թե գործադիր մարմնի , իսկ երկրորդ՝ «ազգային» կանոնադրության մեջ նրանց մասին չկա ոչ մի հոդված։