Օրերից մի օր, հայկական արեւահամ կոնեակից հարբած Արամը, քիչ մնաց ձեռնա­մարտի բռնուէր ռեսռորանի երաժիշտների հետ. – Ի՞նչ…, ուրեմն դուք իմ պատուէրը չկատարէ՜ք հա՞…, սրահով մէկ բղաւում էր նա,- կռունկ, մռունկ չգիտեմ, դադարեցրէք…, չէ՞ որ ես ձեզ պատուիրեցի «Էսօր Արազն ես գնացել» երգը…:

Էս աղմուկի վրայ ջութակահարը դադարեցնում է նուագը ու մօտենում «Կռունկ»-ը պատուիրած ամե­րիկահայ հիւրին. – Ներեցէք պարոն…, էս խառն վիճակում «Կռունկ» նուագել չի լինի…, մէկ Կռունկն է մեղք, մէկ էլ Կոմիտասը…, թող հանդարտուի իրավիճակը, յետոյ կը կատարեմ: – Չհասկցայ տղաս…, այս խառնակ վիճակը Կռուն­կին ­ համա՞ր է…, վազ անցանք եղբայր, պէտք չի­կայ կռունկ-մռունկին, թող պարոնին ուզածը ըլլայ…, այսպէ՞ս կը յարգեն հոս Մեծն Կոմիտասին…, ամօ՜թ: Իսկ Արամի սեղանի մօտ հետեւեալ զրոյցն էր ըն­թա­նում. – Արամ ջան, ախը՜ր…, ա՜յ…, տեսնա՞ս կը, այ է~ն սե­ղանին  էրկու մարդ կայ նստած, իտոնցմէ մէգը Ամերիկայէն է, տուրիստ, էնիկ է խնդրէ «Կռունկ» նուագել,- փորձում էր արդարանալ երաժշտախմբի լենինականցի ղեկավարը: -Կռունկն ի՞նչ ա տօ՜…, հե՜չ ճաշակ չունեն էս մար­­դիկ, բա մարդ է՞լ ռեստորանում «Կռունկ» կը լսի… շարունակում էր բարձրաձայնել Արամը: Մի քանի վայրկեան լռելուց յետոյ, արդէն փոքր-ինչ սթափ վիճակում Արամը շարունակեց. – Լա՜ւ…, հասկացայ…, մի քիչ լաւ չստացուեց տղայ ջան, գնայ նրանց հրաւիրի իմ սեղանի մօտ, թէ որ մերժեցին` մի շիշ շամպանսկի կը դնէք իրենց սեղա­նին…, եղա՞ւ… Ամերիկահայ հիւրն ու իր ընկերը մերժեցին  Արա­մի հրաւէրը ու ոչ էլ օգտուէցին Շամպայն գինուց: Երկուստեք`խորը լռութիւն ու հիասթափութիւն: Մէկ էլ` երաժշտախումբը սկսեց նուագել Արամի պատուիրած` «Էսօր Արազն ես գնացել» երգը: Շան­թա­­հար եղածի պէս, Արամը վեր ցատկեց տեղից ու արագօրէն մօտենալով երաժշտախմբին` դադա­րեց­նել տուեց մեղեդու կատարումը ու, դանդաղ քայլե­րով մօտեցաւ ամերիկահայի սեղանին: Մի քանի վայր­կեան լո՜ւռ, նայեց դիմացինի ժպտուն աչքերի մէջ ու առանց մէկ բառ իսկ արտաբերելու, վե­րա­դարձաւ իր սեղանի մօտ: Մի քանի վայրկեան անց, Արամը նկատեց, որ ամերիկահայն ու իր ընկերը պատրաստւում են լքել սրահը: Մի պահ ցանկացաւ մօտենալ նրանց ու նե­րո­ղութիւն խնդրել` երեկոն այս կամ այն կերպ փչաց­նելու համար, բայց ինքնասիրութիւնը թոյլ չտուեց: Ինչպէ՞ս.., ինքը` Արամը ներողութիւն խընդ­րի՞…, բա մարդիկ ի՞նչ կ՚ասեն… Նա չգիտէր, որ մեծահոգի ամերիկահայը մի հար­ուած էլ էր պատրաստել իր համար: Սրահից դուրս գալիս, ամերիկահայը զատուեց ըն­կե­րոջից ու մօտեցաւ Արամի սեղանին. – Ես չեմ գիտեր բարեկամս թէ անունդ ինչ է, բայց ես կրնամ ըսել իմ անունս` Բիւզանտ Պէրպէրեան, մասնագիտութեամբ իրաւաբան: Այս ասելուց յետոյ նա իր գրպանից հանեց ինքնութեան քարտը եւ մեկնելով Արամին` շարունակեց. – Երբեւէ պէտք կրնաս ունենալ, մեծ աշխարհ է… եւ մէկ բան յիշէ եղբայրս. Ով Կոմիտաս չի սիրէր` ան հայ չի կրնար ըլլալ…: Մինչ մեր Արամը ուշքի կը գար` երկու ընկերներն արդէն դրսում էին: … Եղաւ այնպէս, որ ազգականների թելադրանքով ու կնոջ յորդորներից յոգնած, Արամը, ինչպէս բա­զում հայ ընտանիքներ, կնոջն ու երեխաներին վերց­րած, եկաւ հասաւ Ամերիկա, Լոս Անջելէս:   Ինչպէս սովորաբար լինում է նորեկների պարա­գա­յին, երե­ւան­եան հովերով տարուած, դեռ աշխատանքի չ՚ան­ցած, այստեղ էլ իրեն տուեց խմիչ­քին: Դրամի հարց չունէր մեր հերոսը, ամբողջ կեան­քը առեւտրի նա­խարարութիւնում էր աշխատել, որպէս աւագ հսկիչ: Սկզբում, որպէս նոր ժամանած մարդ, հայկական ռեստորաններ ու ամերիկեան երե­կո­յեան ակումբ­ներ յաճախելու բազմաթիւ հրա­ւէրներ ունեցաւ: Ի վերջոյ, ինչպէս ոմանց, յաջողութիւնը ընկերա­ցաւ նաեւ Արամին: Բարեկամների օգնութեամբ շա­հա­ւէտ մի գործ գտաւ ու սկսեց ապրել արթմնի խա­ղաղ կեանքով: Մշտապէս ասող-խոսող, զուարթ բնաւորութեան տէր Արամը թօշնել էր կարծես, դարձել լռակեաց: Այժմ արդէն դէպքից-դէպք էր լինում ռեստորաննե­րում, սովորա­բար` պարտաւորուած հանգամանքով (կնունք, ծնունդ, հարսանիք, եւն.): Պատահեց, որ Երեւանից իր մանկութեան ընկերը եկաւ Ամերիկա: Այս անգամ ինքն էր ուղեկցողի դե­րում, բնականաբար, այցե­լում են հայկական ռեստո­րան: Հազիւ էր Արամը ընկերոջ հետ մտել ռես­տորանի նախասրա­հ, իր ականջին հասան «Կռունկ»-ի հնչիւննե­րը`ջութակի քաղցրալուր հնչո­ղու­թեամբ: … Արամը տեղում քարացաւ, կարծես վերացաւ աշխարից ու իրեն զգաց եթերային անսահմա­նու­թեան  մէջ: Մինչ մեղեդին կ՚աւարտուէր, երկու ձեռ­քով գլուխը  բռնած, հայեացքը դէպի առաստա­ղը` գամուած մնաց մինչեւ մեղեդու կատարման աւար­տը, որից յետոյ, աներեւոյթ ուժի հրումից փլուեց պատահած աթոռին ու…, ու` աչքերից սկսե­ցին  հո­սել արցունքները` առատօ­րէն, երեսնիվար… – Արամ…, Արա՜մ, քեզ ի՞նչ պատահեց եղբայր,- ան­հանգստացած հարցրեց բարեկամը: – Ոչի~նչ, ոչինչ Ռուբօ ջան,- արցունքների միջից հազիւ կարողացաւ պատասխանել Արամը,- պար­զապէս  յիշեցի երեւանեան մի դէպք…, այս ի~նչ հոգեցունց, հոգի, սիրտ քանդող, չէ, չէ~ հոգի բզկտող մեղեդի է «Կռունկ»-ը: Նախկինում երբեք չէի զգացել  դրա ուժը: Երեւի պէտք էր, որ պանդուխտ դառնայի, որպէսզի կարողանայի զգալ ու հասկանալ, թէ ի~նչ հանճարեղ երգ է «Կռունկ»-ը…, որը, իրոք որ մեզ նմանների համար է ստեղծուած… – Դու, կարծում եմ, բաւական հոգեկան ապրում ունեցար, գուցէ դուրս գանք ու գնանք մի ուրիշ տեղ, որ դու  մի քիչ ցրուես ու թարմանաս: – Ո՜չ…, ի՞նչ ես ասում Ռուբիկ ջան…, ես պարտք ունեմ մէկին տալիք: Այսօր ճիշդ ժամանակն է…: – Ի՞նչ պարտք Արամ ջան, հիմա յիշեցի՞ր, բա դրա ժամանակն է՞: – Դու չգիտես Ռուբօ ջան, ես քեզ յետոյ կը պատմեմ… վառել ա ինձ…, իսկ հիմա գնա ներս եւ ջութակահարին բեր ինձ մօտ, նրանք ինձ լաւ գիտեն: Մինչեւ վերադառնաս` ես մի հիւրի եմ հրաւիրելու: Ռուբիկի հեռանալուց յետոյ, Արամը դրամապա­նակի միջից հանեց խնամքով պահուած իրաւաբան Բիւզանտ Պէրպէրեանի այցեքարտը ու բջջայինով կապուեց իրաւաբանի հետ. – Այո~…, այո~, կը լսեմ,  ո՞վ կրնաք ըլլալ- – Պարոն Բիւզանտ, ե՜ս եմ, ե~ս…, դուք իմ ձայնը չէք լսել… ես… – Հոն կեցիր բարեկամս, մի շարունակէր, հասկցա՜, հաս-կը-ցա…, դուն`Երեւանի ռեստորանին Կո­մի­տասի Կռո~ւնկն ես…,- այս ասելն ու սրտաբուխ, ինքնամոռաց խըն­դու­քը մէկ եղաւ: – Այո՜, այո՜ պարոն Պէրպէրեան ես եմ, անունս Արամ է, Արամ: Ի՞նչպէս յիշեցիք պարոն Բիւզանտ: – Ծօ՜…, «պարոն» ի՞նչ ըսել է: Բիւզանդ ըսէ` լըմըն­նայ, մենք ընկերներ չե՞նք… Ամերիկահայ իրաւաբանի այդքան անմիջական, անկեղծ վերաբերմունքից չափա­զանց ազդուած ու յուզուած, Արամը անմիջապէս, առանց երկար-բա­րակ բացատրու­թեան` անցաւ «գրոհի». – Բիւզանդ ջան, այժմ մանկութեան ընկերոջս հետ գտնւում ենք Բեվեռլի Հիլզ չհա­սած,  Սանսէթ պողո­տայի վրայ գտնուող նորաբաց Տուշպա անունը կրող ռես­տորանում: Նա նոր է եկել Երեւանից եւ շատ հետաքրքիր տեղեկութիւններ ունի տալիք, մանա­ւանդ` Թաւշեայ յեղափոխութեան հետ կապուած: Շատ ենք խնդրում միանալ մեզ: – Սիրով Արամ ջան, միայն թէ ինծի երկվայրկեան ժա­մանակ տուր, ճշդեմ տեսնամ տիկինս ի՞նչ ընելիք­ներ ունի: Անշուշտ երկվայրկեանը մի քիչ երկարեց, սակայն պատասխանը դրական էր: – Արամ ջան, բարեկամս, սխալ բա՞ն մը ըրած կ՚ըլ­լամ, եթէ տիկինս ալ հետս բերեմ, ան Հայաստանով շատ հետաքրքրուած է: Կարծեմ Տուշպա ըսիր ճա­շա­րանին անունը, այնպէս չէ՞… – Այո՜, այո, ոչ մէկ սխալ բան չկայ Բիւզանտ ջան, աւելի կը գեղեցկանայ մեր սեղանը ձեր կնոջ ներ­կայութեամբ: Ուրեմն`Տուշպա, Բեվերլի Հիլզ չհա­­սած, ձախ թեւի վրայ: – Մեզմէ հեռու չէ, 15-20 վայրկեանէն հոն կըլլանք: Մինչ հիւրերի գալը, Արամը ջութակահարին «կար­գա­դրեց». – Հենց կը տեսնես, որ մենք, սրահ ենք մտնում, անմիջապէս կ՚անցնես Կռունկին…, եղա՞ւ… Կէս ժամն  արդէն  անցել էր, երբ  ժամանեցին Պէրպէրեան ամուսինները – Կը ներես բարեկամս, ճամ­բան շատ խճողած էր…, այսօր` Ուրբաթ օր, եւ` իիկուան ժամո~ւն, եւ…, եւ` Սանսէթ պողոտայ, ան ալ` Հալիվուտի մէջ,- առանց շունչ առնե­լու` իրար ետե­­ւից շարեց եւրոպական ցայտուն` պլպլան կոս­տիւ­մով, պերճա­ուք արտաքինով իրաւաբանը ու փաթաթուեց մեր Արամին. – Ծօ՜…, աս ի~նչ արագ կ՚անցնին տարիները, կար­ծես երեկ էր, որ Երեւան էինք…, անանկ չէ՞ Արամ… – Այո, այո~ շատ արագ են թռչում օրերը, իսկ հիմա եկէք մտնենք ներս, ժամանակ չկորցնենք, յետոյ շատ նիւթ կ՚ունենանք զրուցելու: Հազիւ էին մի քանի քայլ արել մեր հիւրերը սրահից ներս, խոր լռութեան մէջ, կիսամութ սրահում սկսեց հնչել Կոմիտասի գլուխ-գործոց «Կռունկ»-ը` մենա­կա­տար ջութակահարի` մեղմից էլ մեղմ կատար­մամբ: Մերոնք, ի տես սրահի բոլոր այցելուների, այդպէս կանգնած մնացին մինչեւ աւարտ­­ուեց երաժշտու­թիւ­նը: … Ճերմակ անձեռոցիկները ձախ ձեռքի դաստակին գցած երեք մատուցողներ տեղաւորեցին մեր հիւրե­րին` աղանդերներով գերծանրաբեռ սեղանի շուրջ­: … Որեւէ խօսք կամ արտայայտութիւն անցած պատմութեան վե­րաբերեալ, ի մտոյ, բոլորի համար էլ լռելը լաւագոյն դեղամիջոցն էր…: Խնջոյքն ու հայկական պարը թեւածեցին մինչեւ առաւօտեան ժամերը: … Այդ օրուանից յետոյ Արամը եւ Բիւզանտը դարձան մտերիմ բարեկամներ եւ երբեւէ խօսք  չ՚ե­ղաւ նրանց միջեւ  անցածի  մասին: Իսկ Տուշպա ռեստորանում ամէն մի հայ ամէն երեկոյ հարցնում էր. – Կռո՜ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մը չունի՞ս…   Հենրիկ ԱՆԱՍԵԱՆ

aravot.am