Փողայիններից՝ շվին, զուռնան ու դուդուկը, սրինգը, լարայիններից՝ սանթուրը, քանոնը, քամանչան ու ուդը տարիներ անց ևս ապահով ձեռքերում կլինեն։ Մինչև 17 տարեկան մի խումբ երեխաներ սովորում են պատրաստել ժողովրդական նվագարաններ, որպեսզի վաստակած հանգստին անցնելուց հետո կարողանան փոխարինել փորձառու վարպետներին։ «Հայկական ավանդական նվագարանների ուսուցում» ծրագրի շրջանակներում իրենց փեշակը պատանիներին Միխայիլ և Սերգեյ Սադոևներն են փոխանցում։ Վերջինը ժողովրդական նվագարաններ պատրաստում է արդեն գրեթե կես դար։ Ասում է՝ հին գործը նոր սերնդին շատ է հետաքրքրում։
«Շատ լավ ծրագիր է, պետք է ոչ թե հիմա անեին, այլ 20 տարի առաջ, որովհետև մենք հիմա մասնագետներ չունենք նվագարանների պատրաստման համար, կան մի 3 հոգի, մեծ, 70-նն անց մարդիկ են։ Որ ժամանակին էս ծրագիրը անեին, հիմա արդեն ահագին վարպետ կունենայինք։ Երեխեքը շատ լավ գալիս են ու սիրում են գալ։ Հետո՝ հետաքրքիր գործ է նրանցը, բացակայություն չի լինում ընդհանրապես։ Ուրախ-ուրախ բոլորն էլ գալիս են»։
Ծրագրի ղեկավար Նելլի Սարգսյանը պատմում է՝ գաղափարը դեռ 2010-ականների սկզբում է առաջացել, երբ երաժիշտ ընկերներով սկսեցին լրջորեն մտահոգվել, որ վարպետները տարեցտարի պակասում են, իսկ փոխարինողները չկան․
«Մենք հասկացանք, որ գալու է ինչ–որ մի ժամանակ, երբ Հայաստանում չեն լինի ժողովրդական գործիք պատրաստող վարպետներ։ Չեն լինի, որովհետև այդ սերունդը իր փորձը, գիտելիքները չհասցրեց փոխանցել երիտասարդներին, սերնդափոխություն չկատարվեց»։
2011-ին մոտ կես տարի դասապատրաստում կազմակերպեցին, հետո ծրագիրը կանգնեց և երկրորդ փորձը եղավ միայն 2019-ին՝ ԿԳՄՍ նախարարության աջակցությամբ։ Նախարարության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ոլորտը համակարգող մասնագետ Նաիրա Կիլիչյանը նշում է, որ նախորդ 2 փուլերը արդյունավետ են եղել, նոր մեկնարկող երրորդ՝ ամփոփիչ փուլի ընթացքում աշակերտներ կամբողջացնեն իրենց գիտելիքները։
«Առաջին և երկրորդ փուլերի ընթացքում աշակերտները տարբեր նվագարանների դետալների պատրաստման ընթացքի հետ կապված գիտելիքներ են ստացել, օրինակ՝ լարային նվագարանների վնասված մասերի վերանորոգման, կամ տվյալ ընտանիքի նվագարանին անհրաժեշտ բնական հումքի տեսակների փայտամշակման գաղտնիքներին են տիրապետել։ Հետո աստիճանաբար ուսուցանվել են գործիքների կմախքների և առանձին դետալների հետ կապված գիտելիքներ, ասենք՝ մեդիատորներ, հենակներ, ականջներ լարային նվագարանների պարագայում, և ներկա էտապում արդեն աշակերտները հասել են այնպիսի մի փուլի, մասնագիտացման, որ արդեն որոշակի նվագարանային գործիքներ են պատրաստելու»։
Այս տարեվերջին աշակերտներից յուրաքանչյուրն իր պատրաստած երաժշտական գործիքը կներկայացնի։ Թեև նախատեսվում է այս փուլով ավարտել ուսուցումը, ծրագրի ղեկավարը կարծում է, որ ևս մեկ էտապի անհրաժեշտություն կա․
«Ես կուզեի, որ մի փուլ էլ լինի, որ վերջնական արդյունքը լինի կատարյալ։ Բացի նրանից, որ նրանք գեղեցիկ են, նրանք նաև պետք է հնչեն, ունենան համապատասխան հնչողություն։ Դա երկար պրոցես է, փայտի մշակման, գործիքի լարման, մուշտուկի պատրաստման, տենց հարցեր կան»։
Մշակույթի ոլորտը համակարգող գերատեսչությունից նշում են՝ դեռ հստակ պլաններ չկան, սակայն հաշվի առնելով գործի կարևորությունը՝ ակնկալում են նմանօրինակ նախագծերի շարունակականություն։
Աղբյուր՝ armradio.am
Նմանատիպ Լուրեր
