Շահէն Յովսէփեան
Լոռի մարզի հիւսիսային ծայրամասում եւ Վրաստանի սահմանի մօտ գտնւում է Ջիլիզա գիւղը, որի տարածքում գտնւում է Ս.Աստւածածին եկեղեցու աւերակները:
Ջիլիզայի Ս.Աստւածածին եկեղեցի
Եկեղեցու ներսում պահպանւում է հետաքրքիր վիմագիր արձանագրութիւնով մի շիրիմաքար, որի ուսումնասիրութիւնը պարզում է, թէ այն եկեղեցու տարածքն է տեղափոխւել մէկ ուրիշ վայրից, պահպանելու նպատակով, ուստի շիրիմաքարի նախնական վայրը անյայտ է:
Շիրիմաքարի վրայի քանդակները եւ վիմագիր արձանագրութիւնը կատարւել են նրբութեամբ, որը վկայում է, նրա պատկանելը ինչ որ ազնւականի, որի անունը հաւանաբար նշւած է եղել քարի վերեւի մասը, որը բացակայում է:
Շիրիմաքարը սրբատաշ քարից է, որի աջ կողմում գտնւում է զարդաքանդակ խաչի պատկեր իսկ ձախ կողմում վիմագիր արձանագրութիւն է, որից պահպանւել է վեց տողերը, որովհետեւ շիրիմաքարի վերեւի մասը բացակայում է: Խաչի պատկերը ներառւած է շրջանակի մէջ, որի շուրջը գտնւող ազատ տարածքը եւս լցրած է զարդաքանդակով: Շիրիմաքարը ունի գեղեցին եւ նուրբ բուսական հիւսւածքով շրջանակ, որի մէջ է ներառւած խաչի պատկերը եւ արձանագրութիւնը:
Շիրիմաքարի վրայի վիմագիր արձանագրութիւնը ընթերցւել եւ վերլուծւել է յուշարձանագետ Սամւէլ Կարապետեանի միջոցով, ըստ հետեւեալին «...ՍԱ ԷԼԱՒ ԳՆԱՑ ԳԵՂԱՄԱՅ | ԵՐԿԻՐՆ Ի ԴՈՒՌՆ ՇԱՀ ԱՊԱԶԻՆ ԵՒ ՃԱՆ|ԱՊԱՐՀԻՆ ԱՆՄԵՂ ՆԱՀԱՏԿ[ԵԱ]Լ ԷԻՆ ՁԳԵԼ|ԻՆ ԾՈՎՆ ԼՈՒՍ ԻՓԵԱԼ ՅԱՅՏՆԻ ԷԼԱՒ ԳՏԱՔ ԲԵՐԵԱԼ ԵԴԱՔ ՏԱՊԱՆԻՍ»:
Քարի վրայ յիշատակւած «ԳԵՂԱՄԱՅ ԵՐԿԻՐՆ Ի ԴՈՒՌՆ ՇԱՀ ԱՊԱԶԻՆ» նախադասութիւնը պարզում է, որ շիրիմի տէրը ճամբորդել է Գեղամայ երկիր Շահ Աբբաս Ա. (1588-1629 թթ) թագաւորին հանդիպելու նպատակով, որը եւս ապացոյց է թէ նա պիտի ինչ որ բարձրաստիճան անձնաւորութիւն եղած լինի: Ըստ պատմական տեղեկութիւնների Շահ Աբբասը 1607 թւականին սոյն տարածքում հիւրնկալւել է Մելիք Շահնազարեանի տանը:
Իսկ «ՃԱՆԱՊԱՐՀԻՆ ԱՆՄԵՂ ՆԱՀԱՏԿԵԱԼ ԷԻՆ ՁԳԵԼԻՆ ԾՈՎՆ» նախադասութիւնից պարզ է դառնում, որ նա ճանապարհին աւազակների կամ թշնամիների միջոցով սպանւել եւ նրան ծովն են նետւել, որը եղել է Սեւանա լիճը: Ուստի նկատի առնելով այդ երկու նախադասութիւնները, շիրիմաքարը պիտի պատկանի 1607 թւականին:
Իսկ Ջիլիզա գիւղը հեռու է Գեղամա (Սեւանա) ծովից, որտեղ շիրիմաքարի տէրը սպանւել է եւ պարզ չէ թէ ինչպէս է սոյն քարը յայտնւել Ջիլիզա գիւղում:
Նմանատիպ Լուրեր
